Home
Basis
Uiting
Praktijk
Manager
Workshops
Boeken
Overzicht
managementartikelen
 
|
 |
Lees alles over lichaamstaal in
het boek van lichaamstaalexpert
Frank van Marwijk
 |
Bestel het boek LICHAAMSTAAL bij
bol.com of Managementboek.nl
Mag ik uw aandacht?
Tijdens een MT-vergadering neemt een van uw collega managers het woord. Terwijl hij spreekt over de plannen die hij wil implementeren binnen zijn afdeling, dwalen uw gedachten even af naar uw thuissituatie. Uw kind is ziek, uw partner is ook aan het werk en u hebt maar ternauwernood oppas kunnen regelen. De oudste dochter van de overburen was bereid een dagje in uw huis te studeren. Deze situatie is nieuw en uw kind had vanochtend behoorlijk koorts. Hoe zal het nu gaan daar? [...] "Maar hoe denk jij daarover?", vraagt uw collega die zich plotseling tot u richt. Een benarde situatie. Terwijl u zelf het idee had wel te luisteren, bleek u toch weinig begrepen te hebben van wat u collega zojuist vertelde. U had hem wel gehoord, maar de inhoud van wat hij vertelde was niet erg tot u doorgedrongen. Terwijl u luisterde en misschien wel keek en zelfs knikte, was u afgeleid door uw innerlijke stem. De woorden in uw hoofd hadden de concurrentieslag om uw aandacht gewonnen.
Beperkte aandacht
Gelukkig, kon u zich verontschuldigen: ‘Sorry, ik was er even niet bij’ en werd dat gemakkelijk geaccepteerd. De collega gaf een samenvatting. Mensen blijken zich niet gedurende een lange tijd voor honderd procent op alles te kunnen concentreren. Sterker nog, uit divers onderzoek kwam naar voren dat het niet eens mogelijk is je op twee dingen tegelijkertijd te concentreren - al hebben we zelf vaak nog wel het idee dat we dat kunnen.
Uit verschillende studies blijkt dat wanneer mensen hun attentie ergens sterk op richten, ze tegelijkertijd nauwelijks aandacht (kunnen) geven aan andere informatie die hun wordt aangeboden. Zo werd er aan studenten gevraagd om te vertellen hoeveel foto’s er in een bepaalde krant stonden. Op de tweede pagina van die krant stond met koeienletters gedrukt: Stop met tellen, er staan 43 foto’s in deze krant. Zoals u wellicht al had verwacht, misten de studenten die boodschap. Ze bleven gewoon doortellen tot ze het antwoord op de vraag wisten. Een opmerkelijke aandachtstest vindt u hier. Hier ziet u twee basketballteams die een bal overgooien. De bedoeling is dat u telt hoe vaak het witte team overgooit. Als u deze test niet kent zou ik hem zeker eens doen. De uitkomst zal u verrassen.
Geen twee dingen tegelijk
De neurobioloog Steven Yantis onderzocht met behulp van fMRI-scans de activiteit van de hersenen bij het tegelijkertijd aanbieden van auditieve en visuele prikkels. Hij liet cijfers horen en tegelijkertijd andere cijfers zien. Uit de hersenactiviteit bleek dat de centra waarmee we horen en zien elkaar beconcurreerden om de aandacht. Als de activiteit in het ene hersendeel toenam, nam de activiteit in het andere af. Een (bewuste vorm) van multi-tasking bestaat niet. Wel blijken we tot op zekere hoogte te kunnen switchen tussen verschillende taken. Beter wordt het tegenwoordig gevonden om hierbij te spreken van shift-tasking. Zo zou het tijdens eerdergenoemde vergadering mogelijk zijn geweest om steeds kort even aan uw gezinssituatie te denken en daarna de draad van het betoog van uw collega weer op te pikken. Zo kunt u beurtelings uw aandacht op twee verschillende dingen richten, maar ook hieraan is een grens. Aandacht laat zich niet oprekken, zegt Yanis. Hoe u uw aandacht ook verdeelt, de totale som van de verdeelde aandacht blijft gelijk.
Handelen zonder aandacht
Behalve dat we iets kunnen denken of doen door er onze aandacht op te richten, blijken we in staat taken te verrichten zonder daar onze aandacht op te richten. De hoogleraar psychologie Ab Dijksterhuis spreekt daarbij over onbewust denken. Zo zijn er vele zaken waar we onze directe aandacht niet meer voor nodig hebben. Zo kunnen we veel handelingen bijna automatisch verrichten, zoals autorijden of fietsen, en toch nog iets anders doen. Het is daarbij goed te beseffen dat automatische handelingen weinig aandacht vragen, wat niet betekent geen aandacht. Daarom is het wel goed mogelijk naar muziek te luisteren - wat ook niet veel aandacht vraagt - en auto te rijden, maar kan het voeren van een inhoudelijke discussie via de mobiele telefoon lijden tot gevaarlijke situaties op de weg. Het gevaar van mobiel bellen tijdens het rijden zit hem dus niet zozeer in het vasthouden van het apparaat.
Bij het routinematig autorijden verlopen trouwens niet alleen de mechanische handelingen zoals schakelen, remmen en sturen automatisch, maar ook ons waarnemingspatroon. Onze ogen kunnen ongeveer drie objecten per seconde registreren, en toch rijden we meestal veilig naar het werk. Japanse onderzoekers onderzochten de blikrichtingen van automobilisten die in ‘trance’ naar hun werk reden en ontdekten dat hun ogen zeer gericht bewogen. Deze fixeerden zich automatisch op markante plaatsen zoals hoeken van wegen, waar vaak verkeersborden en stoplichten gelokaliseerd zijn. En het onbewust waarnemen van (aangeleerde) betekenisvolle signalen haalt vervolgens de bewuste aandacht weer even terug.
Aandacht in de praktijk
De wetenschap over aandacht vertelt ons dat mensen zich niet voortdurend en tegelijkertijd kunnen focussen op alle prikkels die binnenkomen. De aandacht die mensen kunnen richten is zelfs maar zeer beperkt. En dat is nuttige informatie als u met mensen werkt en u hen met uw informatie wilt bereiken. Hoe houdt u de aandacht vast als u voor een publiek spreekt? Hoe kunt u ervoor zorgen dat klanten hun aandacht richten op uw product? Hoe verzekert u zich ervan dat de afspraken die u maakt tijdens een vergadering uw medewerkers bereiken? Hoe springen uw website, uw advertentie en uw zelfpresentatie in het oog (of oor)?
Wat trekt de aandacht?
Van alle prikkels die we onbewust ontvangen dringt er slechts een beperkte hoeveelheid door tot het bewustzijn. Bepaalde kenmerken of signalen trekken meer aandacht dan andere. Hieronder vindt u voorbeelden daarvan.
‘Bedreigende’ informatie
Als mensen hun handelen uitvoeren op de automatische piloot blijven ze opmerkzaam op signalen die bedreigend kunnen zijn voor hun veiligheid. Waarschijnlijk stamt dit mechanisme nog uit de oertijd. (Onverwachtse) bewegingen trekken om deze reden meteen de aandacht. Om dezelfde reden zijn mensen alert als er negatieve informatie gepresenteerd wordt. Iets negatiefs kan bedreigend zijn. En dus is oplettendheid (bewuste aandacht) geboden. Als u negatieve informatie presenteert, zal dat opvallen en zal ook u (als brenger van het slechte nieuws) opvallen. Dit betekent niet dat die bekendheid positief bijdraagt aan uw imago.
Beweging
Zoals genoemd, beweging trekt meteen onze aandacht. Zelfs op een website kunnen we er niet omheen als voorwerpen bewegen. Die beweging valt alleen op als de rest van de omgeving niet beweegt. In een bewegende menigte kan iemand juist opvallen als hij stilstaat of in tegengestelde richting beweegt. Hoewel beweging de aandacht trekt, kunt u dat op uw website beter spaarzaam gebruiken. De beweging kan afleiden van de tekst of irriteren als deze aandachtstrekker geen inhoudelijke meerwaarde biedt. Tijdens uw presentaties kan beweging ook helpen om de aandacht te trekken. Daar bedoel ik niet mee dat u bewegende afbeeldingen in uw slides moet aanbrengen, maar dat u zelf regelmatig verplaatst in de ruimte.
Afwijkende kenmerken
Als iets anders is dan anders (afwijkt) of verschilt van zijn omgeving trekt het de aandacht. In een advertentie kunnen felle kleuren (vooral rood) de aandacht trekken, maar niet als alle advertenties eromheen ook zo fel gekleurd zijn. Een advertentie van enkele woorden op een verder lege pagina zijn onmiskenbaar. Op dezelfde manier zullen uw uitgesproken woorden meer aandacht trekken na een moment van stilte. Wilt u iets benadrukken in uw speech, laat dan eerst even een pauze vallen. Verder valt de informatie die u aan het begin, of juist aan het einde van uw toespraak geeft het meest op.
Markante verandering
Het zal de vaste bezoekers van uw website meteen opvallen als u de lay-out van uw site totaal heeft aangepast. Maar het gewenningsproces werkt snel en daarmee verslapt de aandacht weer net zo gemakkelijk. Het kan nuttig zijn om niet de hele lay-out van uw site te wijzigen, maar alleen het deel waar u de specifieke aandacht op wil richten. Verandert u te vaak van huisstijl dan ontstaat er geen herkenbaarheid en zal verandering niet meer helpen de aandacht te trekken.
Betekenisvolle informatie
Bepaalde informatie valt meteen op omdat ze voor de ontvanger een speciale betekenis hebben. Als u tijdens een receptie of een bijeenkomst waar veel mensen door elkaar spreken bent, zal het u meteen opvallen als een van de aanwezigen uw naam noemt. Dit staat bekend als het cocktailparty effect. Maar behalve uw naam kunnen er andere onderwerpen zijn die meteen uw aandacht trekken als u daar onbewust iets over opvangt. Zo ervaar ik dat zelf vaak als ik zit te lezen terwijl de televisie aanstaat. Waarover gesproken wordt gaat dan langs me heen, maar als ik het woord ‘lichaamstaal’ hoor, trekt dat meteen mijn aandacht. Als uw collega in de eerdergenoemde vergadering een onderwerp had aangesneden dat u persoonlijk raakte, was uw aandacht er waarschijnlijk direct bij geweest. Dit is belangrijk om te beseffen als u een speech voorbereidt. Als u namen van aanwezigen of de bedrijfsnaam van een klant opneemt in uw verhaal, haalt u de aandacht er weer even bij.
Gezichten van mensen en seksualiteit
Als u foto’s gebruikt in een advertentie of op uw website, blijken gezichten van mensen de meeste aandacht te trekken. Ook afbeeldingen van lichamen doen het goed, vooral als men de uitdrukking daarvan gemakkelijk met verleidelijkheid en seksualiteit associeert. Dit geldt evenzeer voor vrouwen als mannen. Als u dit gegeven wilt gebruiken om uw product te promoten (wat overigens in veel advertentiecampagnes succesvol wordt toegepast), is daarbij een waarschuwing wel op zijn plaats. Net als negatieve informatie trekt seksualiteit de aandacht, maar niet altijd in positieve zin. Het kan ook onbewuste afkeer- of verdedigingsmechanismen in werking stellen of foute associaties te weeg brengen. Onderzoek dus eerst of het bij u en uw bedrijf, het type product dat u verkoopt en uw doelgroep past.
Aandacht
Aandacht trekt aandacht. Als u tijdens een vergadering door een collega wordt aangekeken, wordt er een beroep gedaan op uw attentie. De aandacht betekent immers dat er mogelijk een reactie wordt verwacht. Tijdens uw toespraak kan het daarom helpen om wisselend verschillende toehoorders aan te kijken, hun naam te gebruiken en/of op hen af te lopen. Als u de aanwezigen betrekt bij wat u uitdraagt, zal er ook meer beklijven.
tekst: Frank van Marwijk.
© Bodycom Lichaamscommunicatie
Gerelateerde onderwerpen:
Vier manieren om uw opmerkzaamheid te vergroten
De kracht van aandacht
Zo kunt u gemakkelijk namen onthouden
Anticiperen bij beperkte informatie
Stel de juiste vragen
 Lichaamstaal bij baby's
Kan een baby praten? Ontdek dit en nog veel meer in het succesvolle boek Lichaamstaal bij baby's van Frank van Marwijk. In dit boek staat de communicatie tussen ouder en baby centraal. Het boek biedt boeiende informatie aan ouders met baby's en aan iedereen die beroepsmatig met baby's te maken heeft. Ook leuk als kraamcadeautje.
Meer informatie
Hoofdstukindeling
Online bestellen
Overzicht artikelen voor managers I
Homepage lichaamstaal
Informatie
Indien u belangstelling heeft voor een presentatie over lichaamstaal binnen uw bedrijf of
vereniging dan geven wij hierover graag meer informatie.
|
Boeken op onderwerp:
lichaamstaal
relativeren
communicatie
management
emotie
mensenkennis
coachen
zakelijk flirten
onderhandelen
|
Bestellen via Managementboek
Bodycom Lichaamscommunicatie