Home
Basis
Uiting
Praktijk
Manager
Workshops
Boeken
Overzicht
managementartikelen
 
|
 |
Lees alles over lichaamstaal in
het boek van lichaamstaalexpert
Frank van Marwijk
 |
Bestel het boek LICHAAMSTAAL bij
bol.com of Managementboek.nl
Weet u (nog) hoe het hoort?
Als u deelneemt aan het verkeer dient u de verkeersregels in acht te nemen om te voorkomen dat u botst. Werken met mensen betekent dat u de spelregels in de omgang met mensen moet leren kennen om te voorkomen dat het botst. Als kind werd u al vertrouwd gemaakt met die spelregels. Van uw ouders leerde u om niet met volle mond te praten, te spreken met twee woorden en te eten met mes en vork. Op school leerde u dat het onbeleefd is om door elkaar te praten. Als u iets wilde zeggen diende u uw vinger op te steken en te wachten op uw beurt. Deze regels zorgden voor structuur en duidelijkheid in de omgang met anderen.
Hoe gaan we met elkaar om?
In het sociale verkeer is het prettig om te weten hoe u mensen het best kunt benaderen om te voorkomen dat u elkaar misverstaat. Een goed bedoelde gedraging of opmerking kan bij een ander immers totaal verkeerd uitpakken, bijvoorbeeld als hij of zij uit een andere cultuur afkomstig is en andere gebruiken heeft geleerd. Zo kan het in Arabische landen beledigend zijn als u iemand iets aanreikt met uw (onreine) linkerhand.
Maar zelfs binnen onze eigen Nederlandse cultuur kunnen mensen er verschillende ideeën op na houden over wat gepast gedrag is. In zakelijk contact en/of officiële gelegenheden is het daarom prettig om uit te gaan van bepaalde uitgangspunten waaraan mensen zich in sociaal opzicht kunnen conformeren. Als er afgesproken omgangsvormen bestaan, weet iedereen waar hij aan toe is.
Etiquette: beschrijving van gedragsregels
In de geschiedenis zijn verschillende pogingen gedaan om gedragsregels in de omgang met elkaar te beschrijven. Bekend zijn de boeken: Etiquette in Society, in Business, in Politics and at Home (1922) van Emily Post en Hoe hoort het eigenlijk (1939) van Amy Groskamp-ten Have. Deze boeken van vóór de Tweede Wereldoorlog worden door velen nog steeds gezien als de standaardwerken op dit gebied. En daarmee wordt meteen de beperking van beschreven etiquette duidelijk: ze gaan maar langzaam met de tijd mee. Dit is logisch verklaarbaar.
Normen, attitudes en gedag zijn lastig te veranderen. Als een bepaalde gedragregel gemeengoed is geworden, maak dan maar eens aan de goegemeente duidelijk dat het anders zou kunnen en zorg er vervolgens maar eens voor dat zij hun gewoonten aanpassen. Zo beschreef Amy Groskamp-ten Have dat asperges niet met een mes gesneden mogen worden, maar met de hand moeten worden gegeten. In die tijd was dat een logische gedachte omdat de snijvlakken van tafelmessen niet van roestvrij staal waren. Dit kon de smaak van de asperge bederven. Tegenwoordig roesten messen niet meer. Toch duurde het lang voordat de regel over het eten van asperges veranderde. Het is nu wel toegestaan de asperge te snijden, maar de oude manier wordt vaak nog als voorkeur beschreven.
Aanpassen of onderscheiden?
Etiquette kan de omgang met elkaar gemakkelijker en in ieder geval een stuk duidelijker maken. Met regels weet u waar u aan toe bent. Als u bijvoorbeeld wordt uitgenodigd voor een zakelijke bijeenkomst is het prettig om te weten welke kleding gepast is bij de betreffende gelegenheid, hoe u zich moet voorstellen en wat gepaste manieren aan tafel zijn. De etiquette maakt de omgangsvormen tussen mensen duidelijk en indien ieder zich er netjes aan houdt, helpt het om de onderlinge aansluiting te verbeteren en bepaald onderscheid te verminderen. Iedereen die zich aan de regels houdt is gelijkwaardig en wordt door allen gerespecteerd.
Maar wat nu als iemand zich niet aan de voorschriften houdt? In dat geval kan de etiquette er juist voor zorgen dat het onderscheid wordt vergroot en er ongemakkelijke situaties ontstaan. Een persoon die zich niet houdt aan de gedragsregels, kan daar door sommige mensen op aangekeken worden. Het kan leiden tot vooroordelen en zelfs discriminatie. De persoon in kwestie wordt dan bijvoorbeeld als een buitenbeentje beschouwd of zelfs gemeden.
Dat kan natuurlijk nooit de bedoeling van omgangsregels zijn. Hoe u met dergelijk ongemak kunt omgaan, schetst het volgende verhaal. Paul Kruger kwam in december 1900 vanuit Zuid-Afrika naar Nederland, waar hij te gast was bij Koningin Wilhelmina. Hij werd daar met andere belangrijke gasten uitgenodigd voor een staatsdiner. Kruger had nooit eerder een vingerkommetje gezien en dacht dat dit bedoeld was om uit te drinken. Toen hij een slok nam, reageerden de gasten geschokt en er werd gelachen. Koningin Wilhelmina wist echter op een slimme manier het gezichtsverlies voor de oud-president te voorkomen. Ze pakte op haar beurt ook haar vingerkommetje, zette dat aan haar mond en dronk het leeg. Nadat zij dit had gedaan, volgden de andere gasten haar voorbeeld en de spanning was doorbroken.
Etiquette die meegroeit
Etiquette is bedoeld om de omgang gemakkelijker te maken, niet om mensen uit te sluiten. Daarom zouden de omgangsregels ook moeten meegaan met de tijd. Als een etiquetteregel weinig of geen aansluiting meer heeft bij wat gebruikelijk is, moet die regel worden aangepast. Zo bleek uit een enquête op lichaamstaal.nl dat drie maal kussen een gebruikelijk ritueel is in Nederland. Op de vraag: 'Hoe groet jij een goede vriendin op een verjaardag' liet 69 procent van de ondervraagden weten haar drie zoenen te geven. Slechts 4 procent gaf twee zoenen.
De meeste mensen in Nederland beschouwen drie keer zoenen blijkbaar als de norm. Toch zijn er ook mensen die zich heftig tegen deze verandering verzetten. Het gevolg is dat er ongemakkelijke situaties kunnen ontstaan als iemand die tweemaal wil kussen iemand ontmoet die liever driemaal kust. De tweemaal-kusser draait dan voortijdig zijn of haar hoofd weg en de driemaal-kusser hapt vervolgens in de lucht. Dit maakt de situatie voor beiden erg ongemakkelijk. En dat beïnvloedt ook het contact dat volgt. Wat u wel kunt doen kunt u lezen in mijn eerdere artikel hierover: Kussen in de zakelijke omgang: wat kan wel en wat niet?
De nieuwe etiquette: zorg dat het klikt
Etiquette aanpassen aan nieuwe gebruiken blijft echter een lastige klus. Zoals ik eerder beschreef zijn vele gedragsregels tot een norm geworden die bij veel mensen moeizaam verandert. Een goede poging om de zakelijke etiquette in een nieuw jasje te gieten, vindt u in het nieuwe boek: Business etiquette 3.0 van Roel Wolbrink. De insteek van het boek is juist verandering in persoonlijke benadering. De nieuwe media hebben ervoor gezorgd dat contacten gemakkelijker en sneller verlopen, maar dat mensen tegelijkertijd van elkaar vervreemden. Wolbrink stelt dat we weer toe (moeten) gaan naar een samenleving waar het draait om echte contacten: een samenleving 3.0 waarin we niet alleen transactiegericht maar ook meer relatiegericht onze kennis delen en samenwerken. Een samenleving waarin we elkaar weer meer ontmoeten waarbij we er voor kunnen zorgen dat het klikt.
Het boek beschrijft items die passen in de nieuwe tijd zoals persoonlijke uitstraling, lichaamstaal en het maken van een goede eerste indruk. Het biedt een handleiding voor het aangaan en onderhouden van een prettig zakelijk contact, waarbij moderne invalshoeken zoals smalltalk, actief luisteren, respect, complimenten, en zakelijk flirten ook een plek hebben gekregen. Tenslotte is er aandacht voor de gedragsregels in verschillende culturen.
Protocol en manieren
Natuurlijk is er zoals het een etiquetteboek betaamt ook aandacht voor protocol, kleding, tafelmanieren en correcte communicatie. Wat mij persoonlijk erg aanspreekt is dat het boek eerder adviseert dan voorschrijft. Het zegt dus niet wat u moet doen, maar wat wenselijk is in een bepaalde situatie of wat het meest passend is bij de omgang met mensen.
Sommige gedragsadviezen uit het boek blijken voor mij echter een voorbeeld van hoe etiquette een normaal contact eerder kan belemmeren in plaats van vergemakkelijken. Sommige bestaande gedragsregels vinden hun oorsprong in, en zijn vooral gebruikelijk binnen bepaalde kringen (zeg maar het ‘oude geld’). Zoekt u aansluiting bij mensen uit deze groep, dan kunt u zich maar beter aan die regels houden. Tegelijkertijd kunt u vraagtekens stellen bij het nut van veel van die regels. Een voorbeeld daarvan vond ik in de adviezen over het gebruik van taal. Zo zijn bepaalde woorden of uitspraken not done in formeel contact.
Wat zegt u hiervan?
Zo vinden sommige mensen het ongewenst om eet smakelijk te zeggen bij aanvang van een diner. Deze uitspraak zou een belediging zijn voor de kookkunst van de kok of de gastvrouw (die vanzelfsprekend goed is). Als u echter uitgaat van wat bij de meeste mensen gebruikelijk is, kunt u zich afvragen of dit een legitieme gedachtegang is. Bijna iedereen (ook internationaal) vindt het gewoon elkaar een smakelijk eten te wensen en daarmee wordt altijd een vriendelijke toewensing in plaats van een belediging aan de kok bedoeld. Eet smakelijk is naar mijn idee een respectvolle toewensing. Als ik u een prettige vakantie toewens, doe ik dat toch ook niet omdat ik eraan twijfel of u wel een goede vakantiebestemming hebt uitgezocht?
Ook het gebruik van Franse leenwoorden wordt als minder wenselijk beschreven. Zo kunt u beter stoep zeggen, dan trottoir en liever toetje dan dessert. Ook het woord toilet blijkt een minder goed woord vanwege de Franse oorsprong. Beter zou het zijn om wc of plee te zeggen. Toen ik dit laatste liet lezen aan mijn vrouw reageerde ze ontsteld: ‘Ik kan toch niet binnenlopen bij De Nederlandse Bank en dan vragen waar de plee is? Ik vraag dan gewoon naar het toilet!’. Blijkbaar bestaan er toch verschillende uitgangspunten over wat correct en wenselijk taalgebruik is. Wat is in dat geval het juiste advies? (Overigens is het aardig om hierbij te vermelden dat mijn tekstverwerker (Word) meteen met de suggestie toilet kwam bij het schrijven van het woord plee). Het gebruik van Franse leenwoorden komen op sommige mensen misschien over als overdreven duurdoenerij. Toch denk ik zelf dat het bezwaar minder groot is dan beschreven. Onze taal verrijkt zich met steeds meer Engelse leenwoorden en dat is blijkbaar überhaupt no problem. Voor meer suggesties over voorkeur in taalgebruik verwijs ik u graag naar het eerdergenoemde boek.
tekst: Frank van Marwijk.
© Bodycom Lichaamscommunicatie
 Lichaamstaal bij baby's
Kan een baby praten? Ontdek dit en nog veel meer in het succesvolle boek Lichaamstaal bij baby's van Frank van Marwijk. In dit boek staat de communicatie tussen ouder en baby centraal. Het boek biedt boeiende informatie aan ouders met baby's en aan iedereen die beroepsmatig met baby's te maken heeft. Ook leuk als kraamcadeautje.
Meer informatie
Hoofdstukindeling
Online bestellen
Overzicht artikelen voor managers I
Homepage lichaamstaal
Informatie
Indien u belangstelling heeft voor een presentatie over lichaamstaal binnen uw bedrijf of
vereniging dan geven wij hierover graag meer informatie.
|
Boeken op onderwerp:
lichaamstaal
relativeren
communicatie
management
emotie
mensenkennis
coachen
zakelijk flirten
onderhandelen
|
Bestellen via Managementboek
Bodycom Lichaamscommunicatie