Het lijkt zo’n vanzelfsprekend gebaar: de handdruk. Het is een gebaar dat past bij elke (zakelijke) ontmoeting met mensen die u niet dagelijks ziet. Of het nu gaat om een selectiegesprek, een vergadering met aandeelhouders of een andere ontmoeting, een handdruk is een goede introductie. U kunt er iemand mee gelukwensen of medeleven tonen. U kunt er een zakelijke overeenkomst mee bekrachtigen. Tegelijkertijd geeft u er meer boodschappen mee dan u voor mogelijk had gehouden. De handdruk is een veelbesproken gebaar. Vooral de handdrukken van de wereldleiders zijn op dit moment volop in het nieuws. Door middel van de handdruk wordt vaak een machtsspel uitgevochten. Wat kan dat u leren over de manier waarop u zelf een hand geeft?
Hot news!
Het zal u niet zijn ontgaan. Sinds de komst van Donald Trump in het Witte Huis is zijn handdruk regelmatig hot news. Dat is vooral omdat de manier waarop Trump mensen begroet zo afwijkend is van hoe we dat in de sociale omgang gewend zijn. De vreemde handdrukken van Trump gingen voor het eerst viral bij de nominatie van Neil Gorsuch als kandidaat voor de Amerikaanse hoge rechtbank, waarbij Trump de verbijsterde man bijna onderuit trok.
Een opwaartse handpalm
De handdruk van Trump is zeer bijzonder te noemen. Het gebaar heeft verschillende elementen die afwijken van de norm. Bijna steeds steekt Trump zijn hand uit met zijn handpalm omhoog gericht, iets dat gewoonlijk juist bekend staat als een submissieve of onderdanige handdruk.
Rukken en trekken
Daarna maakt hij een pompende beweging met zijn hand waarbij hij zijn gesprekspartner soms hardhandig in zijn intieme zone trekt. Deze handdruk, die bij lichaamstaalkenners bekend staat als de yank and pull (rukken en trekken) is een extreme uiting van machogedrag en dominantie.
Lang vasthouden
Tenslotte houdt Trump de hand van de ander langer vast dan normaal en geeft hij met zijn andere hand een soort van bemoedigende klopjes op de hand van de ander. Dit is het best te zien tijdens de ontmoeting tussen Trump en de Japanse premier Shinzo Abe. Trump hield de hand van de Abe negentien seconden vast en klopte hem daarbij 6 keer op zijn hand. Deze laatste toevoeging is op zijn minst kleinerend. Uit de non-verbale reactie van Abe bleek zijn verwarring. Kijk maar eens hier en let vooral op de gezichtsuitdrukking van Abe nadat er een eind gekomen is aan de langdurige handdruk.
Om een beeld te krijgen van hoe de handdruk van Trump eruit ziet, ziet u in het filmje hieronder een interessante compilatie van diverse handdrukken van Trump.
Machtsspel
De handdruk lijkt, in plaats van een uiting van begroeting en vriendschap, vooral een botte vertoning van macht te zijn geworden. Wereldleiders kunnen ermee laten blijken wie de sterkste is. De meeste gesprekspartners van Trump laten zich nog steeds overrompelen door zijn intimiderende handdruk. De Franse president Emmanuel Macron liet zich echter niet intimideren. Blijkbaar had hij zich voorbereid. Tijdens de NAVO-top bood hij sterk tegenwicht, waardoor de handen van de politici netjes in verticale positie bleven. Dat er toch enige worsteling plaatsvond, kun je zien aan de strakke kaken van de heren. Bovendien werden Trump’s knokkels helemaal wit vanwege de kracht die hij zette. Macron liet ermee weten dat hij ook dominant is en niet wil onderdoen voor Trump. Hij plaatste zich daarmee in een gelijkwaardige positie.
Macron noemde de handdruk met Trump, die zes seconden duurde, het moment van de waarheid. "Soms moet je laten weten dat je geen concessies doet. Dat geldt ook bij iets symbolisch als de handdruk", zei hij. Er is een groot verschil te zien tussen de handdruk van Maron en Trump en de handdruk die Macron liet zien bij zijn ontmoeting met Poetin. Bij deze handdruk, die zeer nabij was, werd geen pressie uitgeoefend. Het feit dat beide politici elkaar de hand op de bovenarm legde, benadrukte nog een keer de gelijkwaardigheid. Trump en Macron zijn beide nieuwe presidenten, maar Poetin is al langer president en hoort tot de gevestigde orde. Macron toonde respect daarvoor. Een wedstrijdje armdrukken met Poetin zou minder in het voordeel van Macron zijn geweest.
Uw eigen handdruk
Kan de handdruk van de wereldleiders u iets leren over de manier waarop u het best de hand van uw gesprekspartners kunt schudden? U kunt uw handdruk blijkbaar inzetten om anderen te intimideren, maar is dat wat u wilt? Belangrijk is hier om een onderscheid te maken tussen het effect dat uw handdruk teweeg brengt bij de ontvanger en het effect dat deze teweeg brengt bij toeschouwers. Een belangrijk doel van politici is het maken van een sterke indruk via de media. De hele wereld kijkt mee naar hoe de machthebbers (leuk woord in deze context) zich profileren. We kunnen niet horen hoe krachtig de onderhandelingen achter de schermen zijn, maar de handdruk geeft ons een indruk.
Als u een hand geeft, gaat het meestal niet om het imponeren van toeschouwers. Het zal eerder uw doel zijn om een prettige en gelijkwaardige indruk op uw gesprekspartners te maken. Daarbij past een andere handdruk. In een eerder artikel heb ik al eens geschreven over de handdruk. In dat artikel kunt u van alles lezen over de positie van de hand, hoe u de hand vastpakt en hoe hard u knijpt. Ook de yank and pull wordt genoemd. In dit artikel refereer ik naar een onderzoek dat ik zelf heb gedaan. Daaruit blijkt dat mensen zich weinig bewust zijn van hun eigen handdruk. Als u dat van uzelf wilt weten, kunt u hier deze handentest nog vinden. Het is interessant om daarna eens te kijken naar de resultaten en dan mijn conclusies te lezen.
Persoonlijk of afgestemd op de ontvanger
Een interessante vraag in deze, is in hoeverre de manier waarop u een hand geeft, gezien kan worden als een persoonlijke eigenschap of in hoeverre u uw handdruk aanpast aan de persoon die u ontmoet. U hebt kunnen zien in het filmpje met de handdrukken van Trump, dat zijn vreemde handdrukken steeds dezelfde elementen hebben: de handpalm omhoog gericht, hard knijpen, rukken en trekken en lang vasthouden. Dat zou erop kunnen duiden dat de handdruk van Trump een gewoontegebaar is geworden die past bij zijn hele manier van doen. Trump houdt blijkbaar niet zoveel rekening met de persoon tegenover hem, of dat nu een rechter is of een Japanse premier.
U hebt echter ook gezien dat de handdruk van Macron en Trump er anders uitzag dan de handdruk van Macron en Poetin. Blijkbaar past Macron zijn handdruk aan aan de persoon die voor hem staat. Het afstemmen van onze handdruk op de ander is iets dat we in de praktijk voortdurend doen. We geven niet aan iedereen op dezelfde manier een hand. Denk maar na. Als u een hand geeft aan een boom van een kerel, zult u waarschijnlijk meer kracht zetten dan wanneer u een oude dame een hand geeft. Toch zijn we ons blijkbaar ook niet zo bewust van het feit dat we steeds op een andere manier een hand geven. Dat is ook terug te zien in de resultaten mijn onderzoek, waarin ik vraag hoe krachtig mensen denken dat hun eigen handdruk is. De uitslag is opmerkelijk. Bijna niemand (2%) denkt van zichzelf dat hij een slappe hand of een zeer krachtige hand (1%) geeft, terwijl liefst 87% zijn handdruk categoriseert als normaal of stevig. Slechts 2 procent van de ondervraagden erkent dat de kracht van zijn handdruk wisselt per persoon en per situatie. Toch, en ik herhaal, is dat iets dat we allemaal doen. We passen de manier waarop we een hand geven steeds aan.
De stand van de hand
Dit roept de vraag op of alleen de hoeveelheid kracht die we uitoefenen bij de handdruk wisselt per persoon of dat ook de positie van onze hand verschilt, afhankelijk van wie we ontmoeten. Het antwoord daarop wordt gegeven door een uniek onderzoek dat de studenten Loes Huibers, Sara Carlos Campos en Noa Vlaming deden als eindopdracht voor hun school. Ze vroegen hiervoor aan medestudenten om tweemaal de hand te schudden met verschillende personen: een zakenman, een oudere vrouw, een mannelijke medestudent, een politieman, een vrouwelijke medestudent en het hoofd van de school.
De eerste keer wisten de deelnemers niet aan wie ze een hand gaven. De personen waren achter een gordijn met een gat erin gezet. De deelnemers staken hun hand door het gat en ontmoetten daar de anonieme hand van de ander. Verreweg de meeste deelnemers (72%) hielden hun hand verticaal, met de duim omhoog. Sommigen (21%) reikten de hand aan met hun handpalm omlaag en enkelen (7%) met hun handpalm omhoog. De onderzoekers noemden de blijkbaar favoriete manier waarop de deelnemers hun hand aanreikten in de blinde situatie hun ‘persoonlijke handdruk’.
De tweede keer dat ze dezelfde personen een hand gaven, vond plaats in een face-to-face contact. Het bleek dat 72% van de deelnemers afweken van hun ‘persoonlijke handdruk’ en de stand van hun hand aanpasten aan de persoon die ze ontmoetten. Het blijkt dus dat we bij het geven van een hand een favoriete uitgangspositie hebben (die we kiezen als we de ander niet kunnen zien), maar ook dat we in de praktijk wel degelijk rekening houden met de verschijning van de ander en de verwachtingen die we daarbij hebben. De manier waarop u een hand geeft, zegt dus niet alleen iets over u als persoon, maar vooral over de relatie die u met een persoon hebt of verwacht te hebben.
Lichaamstaal bij baby's
Kan een baby praten? Ontdek dit en nog veel meer in het succesvolle boek Lichaamstaal bij baby's van Frank van Marwijk. In dit boek staat de communicatie tussen ouder en baby centraal. Het boek biedt boeiende informatie aan ouders met baby's en aan iedereen die beroepsmatig met baby's te maken heeft. Ook leuk als kraamcadeautje.
Doe niet zo moeilijk De kunst van het relativeren Een nieuwe uitdaging? Zet dan je schouders eronder! Valt het uiteindelijk tegen? Haal dan je schouders op! #lichaamstaal #relativeren.
Manipuleren kun je leren
Meer dan 30.000 exemplaren! Frank van Marwijk schrijft over
subtiele lichaamstaal en beïnvloeding via onbewuste kanalen in zijn boek
Manipuleren kun je leren
Lichaamstaal bij baby's 
Bestellen via Managementboek
Bodycom Lichaamscommunicatie