Home
Basis
Uiting
Praktijk
Manager
Workshops
Boeken
Overzicht
managementartikelen
 
|
 |
Lees alles over lichaamstaal in
het boek van lichaamstaalexpert
Frank van Marwijk
 |
Bestel het boek LICHAAMSTAAL bij
bol.com of Managementboek.nl
Kunt u het zich nog herinneren?
Binnen uw organisatie wordt er gestart met een nieuw project in opdracht van een klant. Vandaag krijgt u daar nadere informatie over. Zodra u echter verneemt waar het precies over gaat en wat de bedoeling is, krijgt u een déjà vu: "Zoiets hebben we toch al eens eerder gedaan?". Tegelijkertijd bekruipen u weinig hoopvolle gevoelens. U kunt zich namelijk vaag herinneren dat het project zoals u dat destijds had uitgevoerd weinig succesvol uitpakte. U besluit eens te graven in het verleden om na te gaan wat er toen precies aan schortte. Wellicht dat de informatie over dat oude project u helpt het er deze keer beter vanaf te brengen.
Een succes op papier
Na enig speurwerk in uw agenda, rapportages en notulen van vergaderingen, vindt u inderdaad informatie over het project dat u in gedachten had. Toch vindt u niet meer dan de platte feiten. In alle documentatie ontbreekt juist de informatie die u verduidelijkt waarom het destijds zo fout liep. Uit alleen de stukken zou u zelfs kunnen concluderen dat het ging om een zeer geslaagd project. Wat u hier leest is een sociaal wenselijk succesverhaal.
Uw herinnering is anders. U weet nog dat de communicatie met de klant stroef verliep. Intern waren de taken en verantwoordelijkheden niet duidelijk geformuleerd en dat zorgde voor enorme vertraging. Er waren veel fouten gemaakt, die door betrokken medewerkers werden ontkend. De schuld van de dingen die mis gingen werd steeds bij anderen gelegd of toegeschreven aan de omstandigheden. Na veel weerstand werden de fouten uiteindelijk hersteld. Dit kostte veel tijd waardoor het hele project veel langer duurde dan aanvankelijk werd aangenomen. Een en ander ging gepaard met veel strijd en negatieve gevoelens.
Wat herinner jij je hier nog van?
U besluit het hier over te hebben met uw collega’s. Wellicht kunnen zij zich nog herinneren wat er zich destijds precies afspeelde. Tot uw verbazing ontdekt u echter dat uw collega’s er nogal anders over denken als u. De eerste collega die u aanspreekt, kan zich het project uit uw voorbeeld wel herinneren, maar ziet geen enkele overeenkomst met dit nieuwe project. De tweede collega meent zich te herinneren dat het oude project dat u noemt juist erg goed was verlopen. De derde collega kan zich in eerste instantie weinig herinneren van het eerdere project. Het had blijkbaar weinig indruk op hem gemaakt. Maar naarmate u meer details over dat project noemt, wordt zijn herinnering sterker. Hij is het met u eens, maar is dat zijn eigen authentieke herinnering of is zijn herinnering gevormd door de informatie die u hem gaf?
Het is verbazingwekkend te ontdekken hoe mensen zich bepaalde ‘feiten’ verschillend kunnen herinneren. De overtuigde herinnering van één persoon kan die van een ander volledig tegenspreken. Daarbij is het mogelijk dat beide personen ‘zeker weten’ dat iets zich op een bepaalde manier heeft afgespeeld. Als iemand iets vertelt over een vroegere gebeurtenis en wij weten zeker dat het anders is gegaan, kunnen wij ons ook niet voorstellen dat misschien onze eigen herinnering is vertekend. Toch heeft één of hebben misschien zelfs beide personen het bij het verkeerde eind.
Het bedrieglijke geheugen
Wij ervaren ons geheugen als een (al dan niet toegankelijke) opslagplaats voor feiten en gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden. De herinnering aan gebeurtenissen ervaren we als een chronologisch proces: eerst gebeurde dit, daarna dat enzovoorts. We kunnen wel van onszelf accepteren dat we niet altijd alle feiten die zich hebben afgespeeld kunnen herinneren. Maar zodra een herinnering over een gebeurtenis helder in onze gedachten naar boven komt, kunnen we ons niet voorstellen dat die herinnering vertekend - zeg maar ‘verzonnen’ kan zijn.
Toch is geheugenvervalsing iets waar onder andere rechtspsychologen zich dagelijks mee bezig houden. Zo blijken de verklaringen van getuigen van bijvoorbeeld een verkeersongeval elkaar volledig te kunnen tegenspreken. Ze vertellen een verschillend verhaal, maar toch menen beide getuigen het bij het rechte eind te hebben. Dat herinneringen over hetzelfde verschillen, heeft te maken met het feit dat het geheugen zich aanpast aan veronderstellingen. Zo kan een getuige verklaren te hebben gezien hoe twee voertuigen elkaar raakten, terwijl die getuige dit vanuit de positie waar hij stond nooit kon hebben gezien. Hij heeft wel de klap gehoord en het beeld daarvan in zijn hoofd gereconstrueerd als een herinnering.
Een kloppend verhaal maken
Als we stukjes missen uit onze herinnering, vullen we die met behulp van logische conclusies aan zodat er weer een kloppend verhaal ontstaat. (Lees hierover ook: Anticiperen met beperkte informatie). We maken koppelingen tussen verschillende herinneringen en vullen dat aan met nieuwe informatie. Zo ontstaat een (chrono)logische beeldvorming van wat er precies gebeurd is. Dit is op zich een zeer nuttige functie van onze hersenen omdat dit helpt om gebeurtenissen te kunnen begrijpen. Soms kan dat echter fout gaan. Een ander voorbeeld uit de rechtspsychologie is de valse bekentenis. Een verdachte kan zich een foutieve herinnering vormen van wat er precies is gebeurd, door alles wat hem wordt aangepraat. De verdachte bekent niet om er maar vanaf te komen, maar omdat hij denkt dat hij het echt heeft gedaan.
Betekent dit alles dat we helemaal niet meer kunnen vertrouwen op ons geheugen? Natuurlijk zijn er genoeg herinneringen die wel correct zijn. Het voorbeeld waarmee dit artikel begint is eerder uitzondering dan regel. Vaak zijn medewerkers het wel eens over hoe iets heeft plaatsgevonden. Toch moeten we ook niet teveel vertrouwen op ons geheugen als het om feiten gaat die langere tijd geleden hebben plaatsgevonden. Hoe onbetrouwbaar ons geheugen is, hebt u vast wel eens ervaren bij het kijken naar een oudere speelfilm. In het begin van de film twijfelde u of u die film wel eens eerder had gezien. Naarmate u langer keek, ontwikkelde zich het gevoel van herkenning. Uiteindelijk concludeerde u dat u die film al eens had gezien. De herinneringen zijn echter vaag. U hebt in uw hoofd geen duidelijke opbouw van de scènes en het plot. De scènes blijven verrassen en roepen een o-ja-gevoel op.
Als u de film de derde of vierde keer bekijkt, wordt uw herinnering steeds duidelijker.
Ergens verstopt in ons hoofd
Al in de jaren 1875-1885 deed Hermann Ebbinghaus onderzoek naar geheugen. Hiertoe leerde hij een reeks zinloze lettergrepen uit zijn hoofd. Als hij die kende, wachtte hij een periode van een uur, dag, een week, een maand, waarna hij de lettergrepen weer was vergeten. Als hij de reeks daarna opnieuw leerde, had hij daar steeds minder tijd voor nodig. Herinneringen die niet toegankelijk zijn, zijn dus niet helemaal verdwenen. Met deze wetenschap in gedachte kunnen we misschien in ons brein op zoek naar betere herinneringen.
Lange tijd werd gedacht dat al de ervaringen die we beleven ergens in ons hoofd terug te vinden moesten zijn. Er werd onder andere gebruik gemaakt van hypnose om toegang te krijgen tot onbewuste herinneringen. Hypnose bleek echter wel meer herinneringen naar boven te brengen, maar ook veel meer foute herinneringen. De laatste jaren wordt er steeds meer aan getwijfeld dat alles wat we meemaken een plek behoudt in ons geheugen. Herinneringen worden niet opgeslagen in vaste vorm, maar bestaan door neurologische verbindingen. Kennis en feiten die nooit worden aangesproken vervormen of vervallen.
Oude herinneringen terugvinden
Toch blijft het een feit dat er meer informatie in ons hoofd verstopt is dan waar we direct bij kunnen. Zo blijkt de geur van potloodslijpsel ons in gedachten weer terug te brengen naar de schoolbanken. Het lijkt erop dat we met de juiste oproepinformatie veel meer informatie uit ons geheugen kunnen opdiepen. Het helpt echter niet altijd om er diep over na te denken hoe het ook al weer was. Dit komt omdat we vastzitten in onze veronderstelling over hoe herinneringen zijn opgeslagen. We hebben het idee dat voorvallen het gemakkelijkst te herinneren zijn als we chronologisch de gebeurtenissen nalopen. Maar zo zit ons geheugen niet in elkaar, net zo min als dat feiten alfabetisch zijn opgeslagen als in een telefoonboek. Herinneringen zijn eerder aan elkaar verbonden in de vorm van een associatief netwerk of cognitief schema. Het zien of horen van het één roept de herinnering van het ander op.
Het cognitieve interview
Een techniek die met succes toegepast wordt om toegang te krijgen tot het geheugen, is het cognitieve interview. Deze methode is gebaseerd op het anders aanspreken van het geheugen. Herinneringen kunnen door verschillende aanwijzingen geactiveerd worden. Informatie die niet toegankelijk is vanuit een bepaalde aanwijzing, kan dit wel worden vanuit een andere. Het cognitieve interview maakt onderdeel uit van nagenoeg alle rechercheopleidingen. Het wordt gebruikt door rechercheurs om getuigen te ondervragen, maar u kunt het ook in gebruik nemen om uw eigen herinneringen of dat van uw medewerkers nader te onderzoeken.
1. Roep de context weer op
Probeer u zo goed mogelijk een beeld te vormen van de plaats waarin de situatie plaatsvond. Herbeleef die situatie. Welke plek (aan tafel) nam u in? In welke lichaamshouding stond of zat u? Neem nu weer diezelfde lichaamshouding aan. Hoe zag de omgeving er precies uit? Hoe rook het er? Hoe was het weer die dag? Wie en wat was er aanwezig? Denk terug aan hoe u zich op dat moment voelde (welke emotie had u?) en hoe u op het gebeuren reageerde.
2. Vertel alles
Vaak vertellen mensen niet alles omdat ze denken dat het er toch niet toe doet. Soms kunnen ‘onbelangrijke’ zaken weer andere dingen (herinneringen) oproepen. Soms ook zijn juist bepaalde details enorm belangrijk. Vertel dus alles wat in u opkomt. Noem de grove lijnen, maar ook de kleinigheden, de vage details, de zijsporen en de ‘onbenulligheden’...
3. Verander de chronologie
Denk aan de gebeurtenissen in een andere volgorde. U hoeft niet alles van het begin tot het eind te vertellen. De informatie hoeft niet ‘compleet’ te zijn. Er mogen best gaten vallen. U mag ook springen in de tijd. Vertel het eens in omgekeerde volgorde: begin bij het eind. Of begin bij het meest opvallende en ga van daaruit vooruit of achteruit.
4. Verander het perspectief
Neem een ander standpunt in. Verplaats u in uw collega. Hoe was de situatie vanuit zijn of haar positie? Hoe zou een buitenstaander het bekijken?
tekst: Frank van Marwijk.
© Bodycom Lichaamscommunicatie
Gerelateerde onderwerpen:
Verbeter uw geheugen met behulp van lichaamsherinnering
De tweede golf: Effectiever managen door systematisch te herhalen
Vier manieren om uw opmerkzaamheid te vergroten
De kracht van aandacht
Zo kunt u gemakkelijk namen onthouden
 Lichaamstaal bij baby's
Kan een baby praten? Ontdek dit en nog veel meer in het succesvolle boek Lichaamstaal bij baby's van Frank van Marwijk. In dit boek staat de communicatie tussen ouder en baby centraal. Het boek biedt boeiende informatie aan ouders met baby's en aan iedereen die beroepsmatig met baby's te maken heeft. Ook leuk als kraamcadeautje.
Meer informatie
Hoofdstukindeling
Online bestellen
Overzicht artikelen voor managers I
Homepage lichaamstaal
Informatie
Indien u belangstelling heeft voor een presentatie over lichaamstaal binnen uw bedrijf of
vereniging dan geven wij hierover graag meer informatie.
|
Boeken op onderwerp:
lichaamstaal
relativeren
geheugen
onthouden
geheugentraining
sneller leren
herhaling
|
Bestellen via Managementboek
Bodycom Lichaamscommunicatie