Vier op de vijf mensen vertelt dagelijks een leugen. Werknemers liegen over hun gezondheid en over de voortgang van hun werk. Collega’s vertellen onwaarheden over hun verleden en verwanten liegen over de prijs die zij voor een product betaald hebben. Een goede leugen kan als een handig excuus dienen. Zo wordt de file wordt vaak genoemd als veroorzaker van te laat komen, terwijl de medewerker gewoon te laat is vertrokken. Ook kan de medewerker liegen dat hij een vergadering niet heeft voorbereid omdat hij de stukken niet heeft ontvangen. Als u van uzelf vindt dat u altijd eerlijk bent, bent u een van de weinigen. Maar als u regelmatig liegt, kunt u er maar beter goed in zijn. Met deze nuttige tips wordt u een goede leugenaar.
Video: Daisy Koopmanschap
We liegen wat af
Uit Amerikaans psychiatrisch onderzoek blijkt dat mensen in een week tijd gemiddeld dertien keer liegen. En in een enquête van de De Britse levensverzekeraar Friends Provident gaf 81% van de deelnemers toe elke dag tenminste één keer per dag de waarheid te verloochenen al dan niet om bestwil. We geloven graag dat iedereen altijd eerlijk is, maar liegen behoort tot het dagelijkse sociale leven. Er wordt vooral gelogen om eigen fouten te verhullen en om zich beter voor te doen dan de werkelijkheid. Medewerkers liegen ook om er persoonlijk voordeel mee te halen. Zo is het op een warme zomerdag populair om net te doen of het werk al af is (23%), zodat je naar huis kunt. Ook melden medewerkers zich nog al eens ziek (34%) om een extra vrije dag te scoren.
Soms kan een leugen een eigen leven gaan leiden. Het wordt dan een sprookje, waar de leugenaar zelf nog het meest in gelooft. De leugenaar beseft dan op een gegeven moment niet meer of hij nu de waarheid vertelt of niet. In elke goede leugen zit immers wel een beetje waarheid. Pas als de leugenaar onomstotelijk wordt geconfronteerd met zijn ongelijk, past hij zijn verhaal aan. Vanaf dat moment verdedigt hij consequent en hardnekkig de nieuwe versie van zijn verhaal.
Overigens wordt liegen niet altijd en door iedereen als een slechte eigenschap beschouwd. Arnold Goldberg, professor in de psychiatrie aan het Rush Medical College in Chicago meent dat liegen een even positieve rol speelt in de ontwikkeling van een kind als de waarheid spreken. "De mogelijkheid te liegen, is een eigenschap die de mens onderscheidt van alle andere wezens.". In de sociale omgang tussen mensen is het belangrijk te kunnen liegen. Het is niet wenselijk anderen steeds te confronteren met de waarheid. Het leugentje om bestwil (wie dat ook bepaalt), is soms nodig om de sociale verhoudingen tussen mensen niet te verstoren.
Liegen zonder ontmaskerd te worden
In een eerder artikel schreef ik u wat u kunt doen om een leugenaar te ontmaskeren. Deze keer gaat het er juist om wat u kunt ondernemen om (nog) beter te leren liegen. U zou misschien denken dat u zich hiervoor alleen maar hoeft verdiepen in dezelfde materie en die om te draaien. Toch is dat niet helemaal zo. Veel mensen hebben namelijk foutieve vooroordelen over leugenaars. Ze denken anderen snel door te hebben wanneer ze niet de waarheid spreken. En dit leiden ze vooral af uit het gedrag van de leugenaar. Zo bestaat het algemene idee dat leugenaars je niet recht in de ogen aankijken als ze liegen. Ook de veronderstelling dat leugenaars vaak aan hun neus wrijven is populair. Deze vaak onjuiste gedachten over liegen kunt u toch maar beter respecteren op het moment dat u een leugen gaat vertellen. Hier volgen een aantal suggesties die u helpen een goede leugenaar te worden.
1. Houd oogcontact
Veel mensen menen dat iemand liegt als hij geen oogcontact maakt, maar meer dan gemiddeld wegkijkt als hij zijn onwaarheden presenteert. Dit is niet altijd juist, maar als het uw bedoeling is om geloofwaardig over te komen bij het vertellen van een leugen, kunt u uw gesprekspartner maar beter wat meer aankijken. Zorg er wel voor dat u dan niet gaat staren, want dat komt weer onecht over. Kijk als u aan het woord bent af en toe eens weg om na te denken. Daarmee komt uw kijkgedrag natuurlijk over.
2. Raak uw gezicht niet teveel aan
Een ander foutief idee over leugenaars is dat ze vaak hun neus aanraken. Verschillende deskundigen op het gebied van lichaamstaal hebben beschreven dat het aanraken van het eigen gezicht - vooral de neus - gezien kan worden als een teken van leugenachtigheid. Onderzoek van Paul Ekman, een vooraanstaande Amerikaanse psycholoog die veel onderzoek heeft gedaan op het gebied van liegen, weerlegt dit. Toch is het een wijdverbreide veronderstelling geworden dat leugenaars dat doen. Om deze reden is het toch verstandig om uw neus niet aan te raken als u een leugen vertelt. De rest van uw gezicht mag u best een keer aanraken; dit komt natuurlijk over. Maar houd ook deze zelfaanrakingen beperkt.
3. Maak natuurlijke gebaren
Ekman toonde ook aan dat mensen minder gebruik maken van ondersteunende gebaren (illustratoren) wanneer ze liegen. Waarschijnlijk heeft dat ermee te maken dat de leugenaar wil voorkomen dat hij onrustige bewegingen maakt. Onrust wordt namelijk gezien als een teken van stress en dat kan er op duiden dat hij de waarheid tracht te verbergen. Zorg ervoor dat u op een ongedwongen manier met uw handen spreekt. Natuurlijke gesticulatie neemt de onrust in uw vingers beter weg dan het muurvast fixeren van uw handen aan de leuningen van uw stoel.
4. Houd uw benen onder de tafel
Als mensen liegen lukt het nog wel om hun gezicht en handen onder controle te houden. Maar dit alleen vergt zoveel aandacht, dat ze aan de rest van hun lijf niet meer denken. Vooral de voeten staan bekend om hun verraderlijke bewegingen als iemand nerveus is. Houd uw benen dus het liefst onder de tafel als u een leugen vertelt.
5. Gebruik de telefoon
Als u liegt is de kans het grootst dat de ander dat zal merken aan u lichaamstaal. Dit kunt u simpel voorkomen door uw leugens te uiten per telefoon. U heeft er dan geen last van dat uw oneerlijkheid bemerkt wordt door uw trillende vingers, grote pupillen, transpiratie, rood worden of verraderlijke mimiek. Een extra voordeel is dat u bij al te moeilijke vragen altijd kunt voorwenden dat de lijn slecht is of dat de verbinding verbroken wordt.
6. Liegen is zilver, zwijgen is goud
In plaats van het uitspreken van uw leugen is het tactischer om gewoon uw mond dicht te houden. Je kunt immers nooit worden aangesproken op wat je niet hebt gezegd. Zwijgen - zeker als het gaat over onwaarheid of gevoelige onderwerpen - is wel zo handig. Zolang u niets zegt, kunnen anderen uw woorden niet verdraaien of u confronteren met gedane uitspraken. U hoeft geen verhaal te onthouden dat u nog niet hebt verteld. U hoeft uw alibi’s niet te bewijzen. Dus als het niet nodig is, zeg dan niets!
7. Geef geen onnodige verklaringen af
Als u geconfronteerd wordt met uw leugen, wilt u zich misschien verdedigen. Maar sommige leugenaars beginnen daar al mee zonder dat hen iets wordt gevraagd. Zo kan een ontrouwe echtgenote bij thuiskomst plotseling uitgebreide verklaringen geven over waar hij allemaal geweest is. Deze ongevraagde informatie is op zijn minst verdacht als de persoon in kwestie normaal helemaal niet zo spraakzaam is over wat hij allemaal doet. Een medewerker die een kwartier te laat komt, doet misschien uitgebreid verslag van de files waar hij zogenaamd ingestaan heeft, terwijl niemand zijn late komst misschien nog gemerkt heeft.
8. Wees beknopt in uw verhaal
Als u een leugen wilt verkopen, is het verstandig om geen al te moeilijk en uitgebreid verhaal af te steken. Geef ook geen overbodige informatie. U moet de informatie die u geeft namelijk allemaal onthouden voor het geval anderen daar later weer op terug komen. Als u veel vertelt, kan er ook gemakkelijk iets niet kloppen. Alles wat u zegt kan tegen u gebruikt worden en dat geldt zeker voor leugens. Zo vertelde een rechercheur mij eens dat hij in een verhoor aan een verdachte vroeg of hij een auto had gestolen. De verdachte antwoordde toen: ‘Nee, ik heb geen zilvergrijze Mercedes gestolen’. De politieman zei dat het om een rode Fort Taunus ging, maar dat hij na deze verklaring toch maar eens ging uitzoeken of er misschien ergens een zilvergrijze Mercedes vermist werd.
9. Toon u onwetend
De gemakkelijkste leugen is te vertellen dat u iets niet weet of niet gehoord heeft. Wat er zich in uw hoofd afspeelt is namelijk lastig controleerbaar. Als u zich een beetje onnozel houdt, kunt u vele vragen pareren. U hoeft geen verklaring af te leggen over iets wat u niet weet.
10. Lieg niet alles, maar slechts een beetje
Als u een alibi moet bedenken, is het niet verstandig om een geheel nieuw verhaal te bedenken. De kans is dan groot dat u tegenstrijdigheden vertelt of informatie prijs geeft die gemakkelijk valt te verifiëren. Misschien heeft u vandaag gezellig op een terrasje in Amsterdam gezeten terwijl u aan het werk had moeten zijn. U kunt dan beter vertellen dat u bij een klant in Amsterdam was dan dat u zegt dat u een congres in Utrecht heeft bijgewoond. De kans is dan kleiner dat u zich plotseling verspreekt of informatie mist die u wel had moeten weten.
11. Lieg de waarheid
Een bijzondere manier van liegen is het vertellen van de waarheid op een zodanig overdreven manier dat anderen het niet meer geloven. U heeft bijvoorbeeld op het intranet van uw organisatie uitgebreide informatie geplaatst die u compleet heeft gekopieerd van een website. Iemand geeft u dan een compliment voor uw plagiaat en zegt: ‘Goh, heb je dat helemaal zelf bedacht?’ En u antwoordt dan lachend: ‘Nee hoor, het is allemaal gepikt!’.
12. Geloof in uw leugens
Liegen, zeker als het gaat om serieuze zaken, gaat gepaard met de nodige emotie. U kunt zich bijvoorbeeld schuldig voelen om het feit dat u liegt, angst hebben om betrapt te worden of een binnenpretje hebben als u meent dat u de ander gemakkelijk hebt beetgenomen. Deze emoties kunnen merkbaar zijn in uw gedrag. Bepaalde fysiologische veranderingen zoals verkleuring van de huid, transpiratie, droge mond (smakken en vaker slikken), vergroting van de pupillen, tranen van de ogen en toename van het knipperen van de ogen staan niet onder bewuste controle. De beste manier om deze emoties minder te laten optreden is door ervoor te zorgen dat u werkelijk gelooft in uw leugens. Als u uzelf overtuigt dat u de waarheid spreekt, zult u de emotie laten zien die daarbij past.
13. Zorg voor een sluitend alibi
Als u een smoes moet bedenken, kan dat maar beter een goede smoes zijn. Uw leugen stijgt in kwaliteit als daar wat voorbereiding aan vooraf gaat. Als u liegt, helpt het als u op een bepaalde manier toch kunt aantonen dat het waar is wat u zegt. Als u belt dat u in de file staat, is het prettig als die file er ook inderdaad is. Als u zegt dat u naar een congres gaat, is helpt het als dat congres ook werkelijk bestaat. Lieg zodanig dat u voor bewijskracht kunt zorgen. Als u zoekt naar een perfect alibi, kunt u eens op speurtocht gaan op de website: fakealibi.com. U kunt daar allerlei namaak bewijsmateriaal verzamelen. Zo kunt u boeken bij een Engels hotel dat niet bestaat, u inschrijven voor een zogenaamd congres. U kunt een bevestiging ontvangen van uw vlucht en uw verblijf. U kunt zelfs telefonisch bereikt worden op uw hotelkamer of contact laten leggen met een denkbeeldige zakenpartner.
Lichaamstaal bij baby's
Kan een baby praten? Ontdek dit en nog veel meer in het succesvolle boek Lichaamstaal bij baby's van Frank van Marwijk. In dit boek staat de communicatie tussen ouder en baby centraal. Het boek biedt boeiende informatie aan ouders met baby's en aan iedereen die beroepsmatig met baby's te maken heeft. Ook leuk als kraamcadeautje.
Doe niet zo moeilijk De kunst van het relativeren Een nieuwe uitdaging? Zet dan je schouders eronder! Valt het uiteindelijk tegen? Haal dan je schouders op! #lichaamstaal #relativeren.
Manipuleren kun je leren
Meer dan 30.000 exemplaren! Frank van Marwijk schrijft over
subtiele lichaamstaal en beïnvloeding via onbewuste kanalen in zijn boek
Manipuleren kun je leren
Lichaamstaal bij baby's 
Bestellen via Managementboek
Bodycom Lichaamscommunicatie