Home
Basis
Uiting
Praktijk
Manager
Workshops
Boeken
Overzicht
managementartikelen
 
|
 |
Lees alles over lichaamstaal in
het boek van lichaamstaalexpert
Frank van Marwijk
 |
Bestel het boek LICHAAMSTAAL bij
bol.com of Managementboek.nl
De mythe van de open gebaren
In veel opleidingen voor managers en verkopers wordt uitgelegd hoe ze tijdens hun presentaties optimaal gebruik kunnen maken van gebaren. Er wordt vooral verondersteld dat het goed is om veel met open handen te praten. Ook zou het goed zijn om zoveel mogelijk met uw handen te praten om levendig over te komen. Over het effect van gebaren valt veel te zeggen. Toch heb ik in mijn artikelen op managersonline.nl nog nauwelijks aandacht besteed aan deze vorm van communiceren. Gebaren kunnen behulpzaam zijn tijdens uw contacten, maar niettemin dient u ze voorzichtig en doordacht te gebruiken.
Praten met open handen
Managers en verkopers worden vaak getraind in het praten met hun handen. Er wordt dan gesproken over het effect van de hoeveelheid en grootte van de gebaren die zij tijdens hun presentatie maken. Ook de stand van hun handen bij het gebaren krijgt daarbij speciale aandacht. Meestal wordt geadviseerd om tijdens een presentatie veel te spreken met opgerichte open handpalmen. Gebaren met open handpalmen duiden immers op eerlijkheid, onschuld, openheid of gastvrijheid. U kunt dit soort gebaren dus niet vaak genoeg maken is het idee. In sommige gevallen is het zeker goed om open gebaren te maken.
Stelt u zich maar eens voor dat u aan een klant vraagt om plaats te nemen, met de woorden: ‘Gaat u zitten’. Het maakt daarbij inderdaad groot verschil of u deze woorden begeleidt met een handgebaar met uw handpalm omhoog of juist met uw handpalm omlaag. In het eerste geval kan uw boodschap als een uitnodiging worden opgevat en in het tweede geval als een opdracht. Zou hetzelfde met een uitgestoken wijsvinger worden gezegd dan kan de klant het zelfs als een soort van bevel opvatten. Een prachtig staaltje appellerende lichaamstaal!
Een automobilist die zojuist een verkeersongeval heeft veroorzaakt, haalt bij zijn verontschuldiging vaak spontaan zijn schouders op: ‘Ik wist het niet’ en steekt daarbij zijn beide handen vooruit: ‘Ik ben eerlijk’. Als hij van mening is dat de ander de schuldige is, zal hij dit soort gebaren niet maken. Hij bedient zich dan van gesloten gebaren: een vuist of een kort teken met de handpalm naar beneden om aan te duiden dat de ander fout was.
Andere betekenissen van de open hand
Toch is het niet altijd wenselijk om uw handpalmen op te richten als u spreekt. Het hangt er maar net vanaf wat u ermee wilt uitdrukken. Een open opgerichte handpalm duidt namelijk niet alleen op eerlijkheid en gastvrijheid. Bedelaars houden hun handen op en ook iemand die zich verontschuldigt voor zijn fouten of onwetendheid. Hij trekt dan zijn schouders op en toont zijn handpalmen: ‘Ik weet het niet! Ik kon er niets aan doen!’.
Regelmatig heb ik managers en verkopers ontmoet die van het spreken met open handen een gewoonte hadden gemaakt. Daardoor kwamen ze vriendelijk, maar soms ook wat onzeker over. Als u zegt: ‘Ik weet het zeker’ en u maakt daarbij een gebaar met twee uitgestrekte open handen, dan kan het lijken of u twijfelt aan wat u zojuist gezegd heeft. Beter is het om bij het uitspreken van een dergelijke zin een gebaar te maken met uw handpalmen omlaag. U strekt uw vingers en beweegt u uw handen naar beneden en zegt: ‘Ik weet het zeker!’. Dit ondersteunt uw woorden van overtuiging.
Als u iets aanwijst is het juist weer erg goed om dat met open handpalm te doen in plaats van met uw wijsvinger. Hiermee wordt het een uitnodiging om ergens naar te kijken in plaats van een bevel. Toch heb ik dat ook wel eens verkeerd om gezien. Een verkoper sprak over zijn overtuiging en wees naar zijn bewijs daarvoor. ‘Ik weet het zeker!’ (open handen), ‘Kijkt u daar maar!’ (wijsvinger). Beter zou zijn: ‘Ik weet het zeker!’ (handpalm omlaag met gestrekte vingers), ‘Kijkt u daar maar!’ (open opgerichte handpalm).
Een levendig gesprek
Gebaren kunnen een gespek levendig maken. Dat betekent niet dat het de communicatie altijd verbetert als u maar zoveel mogelijk met uw handen spreekt. Een overdaad aan gebaren kan afleiden van de inhoud die u wilt overbrengen. Ook kunt u nerveus overkomen als u te druk gebaart. Kijkt u maar eens een poosje naar de handen van EO presentator Andries Knevel om te begrijpen wat ik hier bedoel.
De hoeveelheid gebaren en de grootte daarvan verschilt overigens ook per cultuur en is afhankelijk van de context. Mensen uit landen rond de Middellandse zee maken over het algemeen grotere en weidsere gebaren dan wij. Het maakt ook verschil of u met één persoon spreekt (kleine en minder gebaren) of een presentatie geeft aan een groep (grote en meer gebaren).
Bij natuurlijk gebruik van gebaren, gaat uw gesticulatie mee met de aard van het gesprek. Uw handen en schouders bewegen dan mee met uw intonatie. Als uw stem omhoog gaat, dan maken ook uw schouders, handen en hoofd een opgaande beweging. Met gebaren kun u op deze manier uw bedoelingen en emoties accentueren en de aandacht van uw gesprekspartner beter vasthouden. Extraverte persoonlijkheden, mensen die zich gemakkelijk naar buiten richten, maken over het algemeen veel ondersteunende gebaren als ze spreken.
Gebaren afstemmen op uw gesprekspartner
Er zijn mensen die de kunst verstaan om wat ze vertellen zeer beeldend met gebaren te ondersteunen. Als ze spreken over bijvoorbeeld een vaas, beelden ze met hun handen de vorm van die vaas uit. Behalve dat de gebaren anderen helderheid bieden, helpen die hen ook bij hun eigen beeldvorming. Deze mensen zijn meestal erg visueel ingesteld. Ze beelden uit wat ze op een bepaald moment voor zich zien. Als u zelf iets wilt vertellen aan deze mensen ervaren zij het ook als zeer verhelderend als u veel gebaren maakt of laat zien waarover u spreekt.
Een communicatievorm apart
Gebaren zijn veelzijdig. Ze kunnen uw woorden ondersteunen, vervangen of tegenspreken. Sommige gebaren lijken spontaan uit het niets te ontstaan terwijl u spreekt en hebben slechts betekenis in combinatie met de woorden. Andere gebaren worden alleen verstaan binnen bepaalde groepen die bekend zijn met de afgesproken betekenis daarvan. We spreken dan over embleemgebaren. Elk aangeleerd gebaar representeert in dat geval een woord en heeft een vaste betekenis. Zoals u eerder kon lezen in mijn artikel: Waar of niet waar? Negen stellingen over lichaamstaal is dit gebruik van gebaren - net als gebarentaal - wel een vorm van lichaamstaal, maar eigenlijk geen non-verbale communicatie. Door uiteenlopende interpretatie van dit soort afgesproken gebaren dient u met het gebruik daarvan uiterst voorzichtig te zijn.
Als ik mijn duim opsteek, meent u misschien dat het goed met mij gaat. Dit kan echter een geheel andere betekenis hebben. Toen ik dit gebaar ooit maakte naar mijn duikinstructrice meende ze dat ik zuurstof tekort had. Ze trok me in één keer naar de oppervlakte. Ze leerde me toen dat dit gebaar voor duikers omhoog betekent. Het gebaar waarbij je een cirkel maakt van duim en wijsvinger betekent voor duikers goed. Dit is ook een gangbaar okégebaar voor Noord-Amerikanen en Europeanen Maar ook dit gebaar kan voor de nodige verwarring zorgen. In Japan is dit het gebaar voor geld. In Frankrijk betekent het nul - niets waard! In Arabische landen symboliseert het het boze oog. En in Brazilië is het een obsceen gebaar.
Wat bedoelt u eigenlijk?
Gebaren die voor u een vanzelfsprekende betekenis hebben, kunnen dus totaal verkeerd begrepen worden door iemand uit een andere cultuur. U dient daar rekening mee te houden als u in contact treedt met uw internationale betrekkingen. Sommige gebaren lijken qua uitingsvorm erg op elkaar, maar hebben een betekenis die nogal uiteen kan lopen. Het gebaar waarbij u met uw wijsvinger uw ooglid naar beneden trekt, betekent bij ons iets als: ‘opletten’, of ‘heeft u het in de gaten?’. Een Fransman verstaat dit gebaar als: ‘Ik geloof u niet’. Een essentieel verschil!
Sommige embleemgebaren hebben zelfs alleen betekenis in een bepaalde cultuur. Anderen begrijpen daar niets van . Het gebaar voor ‘lekker’ - met uw hand zwaaien langs uw oor - is zeer Nederlands en wordt in het buitenland niet begrepen. Als een Fransman met zijn hand om zijn neus draait, duidt hij op iemand die te veel gedronken heeft. Daar snappen wij weer niets van! Los van de uiteenlopende betekenissen die embleemgebaren kunnen hebben, is het de vraag hoe en in welke situaties u ze kunt gebruiken.
Wees voorzichtig met embleemgebaren
Embleemgebaren kunnen woorden vervangen. Soms is dat zeer waardevol. In sommige beroepen wordt veel gebruik gemaakt van dit soort gebaren, vaak wanneer de situatie het minder praktisch maakt om woorden te gebruiken. Dit kan zijn omdat er veel lawaai is, er stilte moet zijn of er een bepaalde afstand overbrugd moet worden.
Embleemgebaren kunnen ook een aanvulling bieden op de woorden die u uitspreekt. U geeft de informatie dan via verschillende kanalen - zowel auditief als visueel. Het is echter niet in elke situatie aan te raden daar gebruik van te maken. Embleemgebaren kunnen afleiden of nogal knullig overkomen.
Stelt u zich voor dat u in een restaurant komt en de ober vraagt: ‘Heeft u gereserveerd?’. Daarbij maakt hij het gebaar voor telefoneren - met zijn duim tegen zijn oor en zijn pink langs zijn kin’. Dit maakt een overdreven indruk. Anders is het als de ober voor een groep spreekt en uitleg geeft dat het verstandig is eerst te reserveren. Als hij dan dit gebaar maakt, kan het passen in zijn presentatie. Bij het spreken in het openbaar kunnen deze gebaren met vaste betekenis een handig hulpmiddel zijn om uw informatie beeldend te maken. U biedt uw informatie aan via meerdere kanalen en voor een groot publiek kunt u zo het rendement van uw overdracht verbeteren. Voor een tweegesprek zijn dergelijke gebaren te indringend.
tekst: Frank van Marwijk.
© Bodycom Lichaamscommunicatie
Gerelateerde onderwerpen:
Waar laat u uw handen?
Gekruiste armen beïnvloeden uw denken
Gaat u staan of zitten?
Herken de houding van uw gesprekspartner
Spreekt uw gezicht?
Maak effectief gebruik van uw positie
Gespreksregulatie met het hoofd 1
Gespreksregulatie met het hoofd 2
Gespreksregulatie met het hoofd 3
meer over gebaren
 Lichaamstaal bij baby's
Kan een baby praten? Ontdek dit en nog veel meer in het succesvolle boek Lichaamstaal bij baby's van Frank van Marwijk. In dit boek staat de communicatie tussen ouder en baby centraal. Het boek biedt boeiende informatie aan ouders met baby's en aan iedereen die beroepsmatig met baby's te maken heeft. Ook leuk als kraamcadeautje.
Meer informatie
Hoofdstukindeling
Online bestellen
Overzicht artikelen voor managers I
Homepage lichaamstaal
Informatie
Indien u belangstelling heeft voor een presentatie over lichaamstaal binnen uw bedrijf of
vereniging dan geven wij hierover graag meer informatie.
|
Boeken op onderwerp:
gebarentaal
expressie
handlezen
communicatie
emotie
lichaamstaal
|
Bestellen via Managementboek
Bodycom Lichaamscommunicatie