Home
Basis
Uiting
Praktijk
Manager
Workshops
Boeken
Overzicht
managementartikelen
 
|
 |
Lees alles over lichaamstaal in
het boek van lichaamstaalexpert
Frank van Marwijk
 |
Bestel het boek LICHAAMSTAAL bij
bol.com of Managementboek.nl
De lichaamstaal checklist om objectief te observeren
Bent u goed in het observeren, beschrijven en interpreteren van lichaamstaal? De meeste managers hebben wel het idee dat ze aan de hand van lichaamshouding, manier van bewegen en gezichtsuitdrukking een adequate indruk van anderen kunnen krijgen. Dat is ook nodig, want managers hebben dagelijks met mensen te maken. Ze beoordelen teamleden, doen selectiegesprekken, voeren onderhandelingen met zakenpartners of zitten rond de tafel met aandeelhouders. In deze contacten is het vaak niet genoeg om alleen af te gaan op wat mensen zeggen, maar is het ook belangrijk de drijfveren te ontdekken die niet altijd uitgesproken zijn. Toch is het de vraag of uw interpretatie van de lichaamstaal van anderen altijd zo objectief is. Trekt u steeds de juiste conclusies uit wat u ziet? Tenslotte, lukt het u om uw oordeel later zo nodig te corrigeren?
Observeren en interpreteren
Stel dat u deel uitmaakt van een sollicitatiecommissie. U hebt verschillende kandidaten gesproken en u zit met de commissie bijeen om de gesprekken te evalueren. Over de eerste kandidaat zegt iemand: ‘Ik vond haar wat nonchalant overkomen’. ‘Ja’, zegt een tweede commissielid. ‘Het was net of het haar niet echt interesseerde’. U vraagt aan de commissieleden waar ze dit op baseerden. ‘Tja’, antwoordt het eerste commissielid. ‘Gewoon haar hele uitstraling; de manier waarop ze erbij zat’. ‘Inderdaad’, vult het tweede commissielid aan. ‘Haar lichaamstaal sprak boekdelen - haar houding liet niet blijken dat ze er met haar gedachte helemaal bij was’. Als u vraagt waar haar uitstraling nu precies uit bleek en/of hoe haar lichaamshouding er precies uitzag, blijft het antwoord onduidelijk. Dat komt omdat we meer waarde hechten aan de betekenis dan aan de concrete observatie.
Wat ziet u aan deze houdingen?
In mijn trainingen laat ik aan de deelnemers soms een slide zien waarop mensen staan afgebeeld in verschillende lichaamshoudingen. Er staat bijvoorbeeld een man overeind met zijn armen over elkaar en zijn benen wijd. Een andere man zit aan een tafel terwijl hij met zijn hoofd op zijn hand steunt. Een vrouw is aan het telefoneren met haar benen op tafel. Een andere vrouw staat in een hoek van de kamer met haar benen gekruist, haar hoofd omlaag en haar schouders ingetrokken. En zo zijn er nog verschillende andere lichaamshoudingen te zien. Dan vraag ik aan de deelnemers: ‘Wat ziet u aan deze mensen? Roep eens!’ Meteen komen er dan antwoorden in de trant van: ongeïnteresseerd, stoer, boos, verlegen, verdrietig, moe, belangstellend, vriendelijk, truttig, enzovoorts. Als ik dan aan de deelnemers vraag om nog iets te noemen dat niet in dit rijtje past, komt er meestal niet veel. Toch kun je wel degelijk iets totaal anders over de foto’s zeggen. Namelijk, gewoon beschrijven wat je ziet. Als ik aan kinderen van drie of vier jaar dezelfde vraag stel: ‘Wat zie je aan deze mensen?’, dan zeggen ze iets over hoe die personen staan of zitten, wat ze aan het doen zijn, of het mannen of vrouwen zijn en wat voor kleren ze aan hebben. Ze interpreteren niet, maar zeggen letterlijk wat ze zien: concretisme noemen we dat. Wij als volwassenen hebben dat inmiddels afgeleerd. We focussen ons niet zozeer op wat we zien, maar meer op wat dat waarschijnlijk betekent. Dat is belangrijk!
Hebt u het plaatje compleet?
Nu zou het best zo kunnen zijn dat onze uitleg onjuist was. We zijn namelijk snel geneigd om betekenis te geven aan wat we zien, vaak zonder dat we alle nodige informatie hebben. Zo kun je maar zelden een betekenisvolle uitleg geven aan iemands lichaamshouding alleen, zonder te letten op andere lichaamstaal zoals de gezichtsuitdrukking, de intonatie waarop iemand spreekt en zijn blikpatroon. Sabin en Hardyk hebben in 1953 een poging gewaagd om betekenissen van lichaamshoudingen in kaart te brengen, zonder extra informatie zoals gezichtsuitdrukking. Met deze test kunt u ontdekken hoe lastig dat eigenlijk is. Ook hier kunt u zien dat lichaamshouding een totaal andere betekenis kan krijgen, afhankelijk van de mimiek.
Wat is de context?
Behalve goed te kijken naar de gehele lichaamstaal is het ook nodig om te weten in welke context het gedrag plaatvond: wat was de situatie, wat gebeurde er precies, wat ging eraan vooraf, welke personen waren erbij aanwezig enzovoorts. Zonder deze informatie is het nagenoeg onmogelijk om een adequate duiding van lichaamstaal te geven. Iemands mimiek kan ons bijvoorbeeld behoorlijk misleiden als we niet meer weten over de context. Zo kan de gezichtsuitdrukking van vermoeidheid lijken op somberheid en kan iemand die fronst, omdat hij zich concentreert, een boze indruk maken.
Wat onthoudt u hiervan?
De interpretatie van wat we zagen blijft beter in ons geheugen hangen dan wat we nu concreet hebben gezien. Zelfs na weken weten we nog dat een klant geïrriteerd was, dat een collega teleurgesteld reageerde en dat een medewerker zich verontschuldigde. Maar we kunnen ons dan absoluut niet meer voor de geest halen welke gezichtsuitdrukking, lichaamshouding of blikpatroon de ander daarbij precies had. We weten alleen nog de betekenis die we daar op dat moment aan gaven.
Na afloop van een gesprek met een klant, een leverancier, een aandeelhouder, een collega of een medewerker kunnen we iets zeggen over de sfeer van het gesprek, maar we weten niet altijd meer hoe we tot die conclusie gekomen zijn. En het is vooral deze impressie en de veronderstelde betekenis daarvan die in ons geheugen worden opgeslagen, niet de concrete ervaring van de situatie en/of de lichaamstaal van de gesprekspartners. En daar kan het mis gaan. Misschien hebt u een gesprek met een stagiaire die u weinig aankijkt omdat zij erg verlegen is, maar dat u dat gedrag interpreteert als: ‘maakte een onbetrouwbare indruk’. Waarschijnlijk slaat u haar concrete blikpatroon niet in uw geheugen op, maar uw interpretatie: ‘onbetrouwbaar’ wel. U kunt zich voorstellen dat het daarna lastig is om uw mening over uw stagiaire nog bij te stellen.
Objectieve observatie van lichaamstaal
Een goede observatie van lichaamstaal begint met een objectieve waarneming. Dat betekent dat u - in uw hoofd of op papier - een concreet beeld beschrijft van de totale lichaamstaal van de ander, in eerste instantie zonder daar nog betekenis aan te geven. Hierbij moet u letten op lichaamshouding, positie, hoek ten opzichte van elkaar, gezichtstuitdrukking, stand van het hoofd, oogcontact, blikpatroon, (zelf)aanrakingen, gebaren bewegingen, ademhaling, intonatie en stemklank, timing en synchroniciteit. Bijna teveel om op te noemen. Als u dat niet gewend bent, kan het nogal wat inspanning kosten om op al deze aspecten te letten en die te registreren.
De lichaamstaal checklist
Om de concrete observatie en registratie van verschillende aspecten van lichaamstaal overzichtelijk te maken, ontwikkelde ik de Lichaamstaal Checklist©, die u hier kunt downloaden. Het is een checklist die u bij uw observatie kunt gebruiken, waarop u de verschillende aspecten van waarneembare lichaamstaal kunt scoren. Dit is best een hele lijst. Dat betekent daarom niet dat u deze checklist steeds moet meenemen naar elk gesprek dat u voert. Dat komt wat gekunsteld over. Het is wel mogelijk om na afloop van een gesprek de checklist in te vullen om duidelijk te krijgen wat u precies hebt gezien. U kunt de lijst ook gebruiken om, bijvoorbeeld met een sollicitatiecommissie of een aanwezige collega, een eerder gesprek te evalueren. U kunt ermee oefenen in uw team. Uiteindelijk is het de bedoeling dat u zich - door gebruik te maken van de checklist - meer bewust wordt van wat u kunt observeren aan lichaamstaal. Uiteindelijk moet het een tweede natuur worden. Als u van plan bent gebruik te maken van de checklist, ben ik benieuwd naar uw ervaringen daarmee.
Download hier de Lichaamstaal Checklist©
tekst: Frank van Marwijk.
© Bodycom Lichaamscommunicatie
Meer over dit onderwerp
Waar of niet waar? Negen stellingen over lichaamstaal
De power pose: krachtiger door een krachtige lichaamshouding
Feiten en fabels over lichaamstaal
Een andere kijk op lichaamstaal
Sprakeloze aansturing
Verbaal of non-verbaal?
Bekijk hier een overzicht van de artikelen van Frank van Marwijk
 Lichaamstaal bij baby's
Kan een baby praten? Ontdek dit en nog veel meer in het succesvolle boek Lichaamstaal bij baby's van Frank van Marwijk. In dit boek staat de communicatie tussen ouder en baby centraal. Het boek biedt boeiende informatie aan ouders met baby's en aan iedereen die beroepsmatig met baby's te maken heeft. Ook leuk als kraamcadeautje.
Meer informatie
Hoofdstukindeling
Online bestellen
Overzicht artikelen voor managers I
Homepage lichaamstaal
Informatie
Indien u belangstelling heeft voor een presentatie over lichaamstaal binnen uw bedrijf of
vereniging dan geven wij hierover graag meer informatie.
|
Boeken op onderwerp:
lichaamstaal
relativeren
communicatie
management
emotie
mensenkennis
coachen
zakelijk flirten
onderhandelen
|
Bestellen via Managementboek
Bodycom Lichaamscommunicatie