Home
Basis
Uiting
Praktijk
Manager
Workshops
Boeken
Overzicht
managementartikelen
 
|
 |
Lees alles over lichaamstaal in
het boek van lichaamstaalexpert
Frank van Marwijk
 |
Bestel het boek LICHAAMSTAAL bij
bol.com of Managementboek.nl
Krijgt u een eerste kans om een tweede indruk te maken?
U krijgt geen tweede kans om een eerste indruk te maken! Dit is een veel gehoorde uitspraak, die je, als je hem letterlijk neemt, nooit kunt ontkennen. Natuurlijk is er maar één keer waarop je een eerste indruk maakt! Belangrijker is het te kijken naar de impact van die eerste indruk. Is het werkelijk waar dat uw eerste ontmoeting met een persoon allesbepalend is voor de beeldvorming die u bij die ander achterlaat? En is het zo dat die beeldvorming standhoudt en moeilijk verandert? Of bestaat er ook een eerste kans om een tweede indruk te maken? Om dit te onderzoeken, neem ik u mee op speurtocht naar het effect van de eerste indruk. Daarna geef ik u drie stappen die u kunt nemen om uw vastgeroeste imago toch te veranderen.
Een indruk in een oogwenk
De eerste indruk die u maakt, wordt allereerst bepaald door uiterlijke kenmerken. Er wordt wel gezegd dat de eerste indruk in negen seconden wordt vastgesteld, maar in werkelijkheid gaat dat nog veel sneller. Al in een fractie van een seconde verwerkt u heel veel informatie over de persoon die u ontmoet. In een oogwenk neemt u waar of het een man of een vrouw is en of die groot of klein is. U maakt een snelle schatting van de leeftijd van die persoon en trekt conclusies over zijn of haar afkomst en zijn of haar sociale positie (aan de hand van kleding, uiterlijke verzorgdheid en dergelijke). Verder beoordeelt u razendsnel of wat u waarneemt aan deze persoon, bijvoorbeeld kledingkeuze, passend is binnen de context van het moment. Stemklank, mimiek, oogcontact, lichaamshouding, bewegingen en handdruk vormen het toefje op de pudding: uw eerste indruk is bepaald! En verander die dan nog maar eens!
Het kan zijn dat deze indruk over het uiterlijk al bepaalt of u deze persoon zult aannemen als hij of zij bij u solliciteert. Test dit effect van de eerste indruk maar eens op deze pagina, waar ik zelf model sta voor verschillende impressies die je kunt maken op alleen uiterlijk. Trek vervolgens uw conclusie over de uitslag die u dan leest.
Wassen en scheren
Op een kerstmarkt in Wiesbaden in 2006 ontmoette de toenmalige SPD-leider Kurt Beck de woedende bouwvakker Henrico Frank, die hem de schuld gaf van zijn werkloosheid. Beck gaf hem de botte reactie: "Als u zich wast en scheert, krijgt u zo een baan." Dit leverde Beck veel kritiek op. Twee dagen na het incident meldde Henrico Frank zich bij de pers. Hij had zijn haar laten knippen, zijn baard was eraf en zijn neuspiercings waren verwijderd (zie foto).
Frank, die toen al zes jaar werkloos was, daagde Beck uit en zei elk werkaanbod te accepteren. Beck antwoordde dat hij zich daarvoor graag persoonlijk zou inzetten. Beck verstrekte hem dezelfde week nog een lijstje met banen waarop hij kon solliciteren. Maar op advies van de werklozenvereniging wees Frank die allemaal af. De vereniging wilde geen voorkeurbehandeling voor één man, maar aandacht voor alle werklozen in Duitsland. Henrico Frank bleef een dwarsligger, maar uiteindelijk verliep het hem nog niet zo slecht. Dit jaar (maart 2011) werd hij zelfs gekozen als gemeenteraadslid in Wiesbaden.
Authentiek of uiterlijke schijn?
Sommige mensen schuwen het feit dat je iets zou moeten veranderen aan je uiterlijk om een betere indruk te maken. In deze tijd wordt het immers zo belangrijk gevonden om authentiek te zijn. Als je je uiterlijk of je manier van doen verandert omwille van je carrière, dan ben je toch niet meer jezelf? Toch blijft het feit dat het wel werkt. Uiterlijke schijn zorgt ervoor dat mensen u anders zullen beoordelen. Daarbij trekken ze niet alleen conclusies over uw uiterlijke verzorgdheid, maar ook over andere eigenschappen die ze daaraan koppelen.
Geknipt voor deze baan
In mijn trainingen laat ik soms een foto zien van een zwerver. Daarna toon ik een foto van dezelfde man nadat hij bij de kapper (geknipt en geschoren) en bij de kleermaker (in het pak gestoken) is geweest. Deze foto’s zijn vergelijkbaar met die van Henrico Frank - voor en na. Vervolgens vraag ik de aanwezigen om eigenschappen toe te schrijven aan de persoon op de eerste en tweede foto. Het is dan opvallend dat de geknipte en geschoren man in het pak niet alleen eigenschappen krijgt toegeschreven zoals verzorgd en schoon, maar ook kwaliteiten als: eerlijk, intelligent, vriendelijk, betrokken en open van geest. De man op de eerste foto, zoals hij er oorspronkelijk uitzag, komt er minder goed vanaf: hij wordt niet alleen onverzorgd, maar ook ruw, eigenwijs, dom, nors, stoer en onbetrouwbaar genoemd.
Een vergelijkbare test kunt u vinden op deze pagina. Hier kunt u twee foto’s vergelijken van een man en een vrouw op kantoor en scoren op verschillende kwaliteiten van die personen. Het enige verschil is dat ze anders aan hun bureau zitten. Maar wat heeft dat voor uitwerking op uw beoordeling - en die van anderen? De uitslag (de verschillen in de beoordelingen van de veronderstelde kwaliteiten van de man en de vrouw) is ook opmerkelijk te noemen.
Het halo- en horn-effect
Het is natuurlijk bijzonder dat we blijkbaar conclusies trekken over eigenschappen die we aan de buitenkant helemaal niet kunnen zien. We kunnen over een zwerver op straat misschien zeggen dat hij vuil of onverzorgd is, maar zonder dat we met hem gepraat hebben, weten we niets over bijvoorbeeld zijn intelligentie, betrouwbaarheid of vakkundigheid. Als we een positieve eigenschap (overigens niet alleen uiterlijk) bij iemand waarnemen, trekken we snel de conclusie dat die persoon ook wel andere positieve eigenschappen heeft. Dit wordt het halo-effect (stralenkransje) genoemd. Hebben we een negatief eerste gevoel bij een persoon, dan dichten we hem meer negatieve eigenschappen toe. Dit wordt het horn-effect genoemd. Om de wereld om ons heen snel te kunnen duiden, maken we vliegensvlugge beoordelingen. Bij het vormen van onze verwachtingen maken we gebruik van kennis die we al hebben en maken vergelijkingen met wat we kennen. Dat zorgt ervoor dat we, klakkeloos aannemen dat een onverzorgde persoon van de straat niet intelligent, gemotiveerd of vakbekwaam zal zijn.
Een betere eerste indruk maken
Stel dat de zwerver uit mijn onderzoekje ontdekt dat mensen hem niet zo intelligent vinden. Zou het hem dan helpen als hij meer gaat leren? Nee, dat zal hem niet helpen, omdat onze foutieve interpretatie hier niet gebaseerd is op de werkelijke intelligentie, maar op een verwachting daarover. De zwerver hoeft dus niets nieuws te leren om intelligent over te komen, maar hij moet wat doen aan zijn uiterlijk. In de uitspraak van Beck: "Als u zich wast en scheert, krijgt u zo een baan.", schuilt dus nog veel waarheid. Onderzoek op het gebied van eerste indruk laat zien dat uiterlijke kenmerken van mensen vaak een bijzondere basis vormen voor verwachtingen over hun innerlijke kwaliteiten.
- Iemand met een bril wordt intelligenter gevonden dan iemand zonder bril.
- Aan een persoon die groot (postuur) is, worden leiderskwaliteiten toegeschreven.
- Mannen en vrouwen met een diepe stem worden gezien als betrouwbare leiders.
- Als u als expert op televisie verschijnt, worden uw uitspraken meer betrouwbaar gevonden.
Volhardendheid
Om de wereld om ons heen snel te kunnen duiden, maken we dus vliegensvlugge (soms onjuiste) beoordelingen. Maar wat nu als iemand die we hebben leren kennen zich tijdens latere ontmoetingen anders voordoet dan de eerste keer. Past u uw beeldvorming dan aan? Dat is een lastige vraag. U hebt nu twee indrukken van dezelfde persoon. Welke is nu de juiste? Voor het gemak nemen we dan aan dat de eerste indruk die we hebben ontvangen eerlijk is. En die indruk gebruiken we om de volgende indrukken te toetsen. U bent bijvoorbeeld van mening dat uw collega niet zo assertief is. Met deze kennis zult u hem gemakkelijker onderbreken tijdens een vergadering. En daarmee bevestigt u uw idee dat hij niet zo assertief is. Mensen hebben de neiging om informatie die hun bestaande (voor)oordeel bevestigt gemakkelijk te vertrouwen, ongeacht of de informatie waar is. En zelfs als bewijs onze mening tegenspreekt zijn we nog vasthoudend.
Halsstarrig vasthouden aan een eerdere mening
Om dit te onderzoeken liet Lee Ross deelnemers een beslissingstaak uitvoeren. Hij liet waarnemers geloven dat sommige deelnemers 24 van de 25 problemen goed hadden opgelost. Andere deelnemers zouden slechts 10 problemen goed hebben opgelost. Vervolgens vroeg hij aan de waarnemers om de prestaties van de deelnemers bij een volgende taak te voorspellen. Zoals verwacht dachten de waarnemers dat de kandidaten die het er de eerste keer goed hadden afgebracht, het weer goed zouden doen en dat de anderen opnieuw slecht zouden presteren. Daarna vertelde Ross dat de uitslag die gegeven was, niet de echte uitslag was. De cijfers waren willekeurig aan deelnemers toegekend. Opnieuw vroeg hij aan de waarnemers een schatting te maken over toekomstige effectiviteit. De schattingen bleken weinig te zijn veranderd ten opzichtte van de schattingen die ze eerder hadden gemaakt. De waarnemers hielden zich vast aan eerdere (foutieve) veronderstellingen.
Is een imago te veranderen?
Als we een persoon op een bepaalde manier kennen, veranderen we niet zo snel iets aan de beeldvorming over hem. Als die persoon zijn best doet om zich beter voor te doen dan dat we hem kennen, zullen deze verandering wantrouwen. We verwijten hem dan nog eens dat hij zichzelf niet is. Om deze reden is het vaak zo lastig om een manager uit een team te benoemen. Gisteren was hij nog een naaste collega. Hij is onderdeel van de groep. Nu is hij opeens manager! Vanaf nu moet hij andere kwaliteiten laten zien en ook een andere relatie met de mensen die hij kent opbouwen.
Een nieuwe start
Natuurlijk kunnen we veranderen en tegelijkertijd onszelf blijven. Authenticiteit is immers dynamisch! Maar de vraag is of de mensen die u al kennen die verandering zomaar zullen accepteren en geloven. Als u op een andere werkplek begint, is het een stuk makkelijker. Het is ook makkelijker als u eerst een tijdje ergens anders gaat werken en dan weer terugkeert. De mensen met wie u werkt zullen het acceptabeler vinden dat u bent veranderd in de tijd dat u hen niet gezien hebt. Blijft u hen ontmoeten, dan zullen ze het stereotype beeld die ze bij u hebben blijven zien in uw gedrag. Als u vooroordelen over u bij mensen die u kent toch wilt veranderen, kunt u daartoe de volgende stappen nemen.
1. Verander dat waar de (voor)oordelen van anderen op gebaseerd zijn
De zwerver uit het eerdere voorbeeld wordt niet dom gevonden omdat hij onvoldoende geleerd heeft, maar vanwege zijn uiterlijk. Meer leren helpt hem dus niet; naar de kapper gaan wel. Misschien kennen uw collega’s u als iemand met veel humor. Maar wordt dit opeens vertaald als ‘weinig serieus’ als u een leidinggevende positie krijgt. Elk grapje dat u maakt, wordt dan gekoppeld aan uw geloofwaardigheid. Als u uw geloofwaardigheid wilt vergroten, is het niet genoeg om meer voorbeelden aan te dragen, maar om zakelijker te communiceren.
2. Wees volhardend in het andere gedrag
Als u een nieuw imago wilt opbouwen, is het belangrijk dat mensen het eerdere beeld dat ze van u hebben corrigeren. Als u iets anders laat zien dan ze van u kennen, zien ze dat als een uitzondering. Ze zullen door hun benadering naar u willen bewijzen dat hun eerdere beeld klopt. Als u uw best doet serieus te zijn, zullen ze juist uw humor proberen te prikkelen. Zorg dat u zeer frequent ander gedrag laat zien, dat niet klopt met de eerdere beeldvorming die anderen van u hebben. Zorg dat u met uw gedrag elke ondersteuning van uw oude imago weerlegt. Uiteindelijk moeten anderen dan wel accepteren dat u bent veranderd.
3. Neem een poosje afstand van anderen
Voor het opbouwen van een gelijkwaardige relatie is nabijheid en contact met anderen natuurlijk belangrijk. Maar als u uw imago wilt veranderen, is het juist goed om enige afstand te nemen in tijd en ruimte. Ga desnoods een poosje op een andere afdeling werken. Door afstand in tijd en ruimte creëert u voor uzelf de mogelijkheid om werkelijk een nieuwe tweede indruk te maken. U ontneemt anderen zo de mogelijkheid om uw nieuwe imago steeds te testen aan hun oude beeldvorming. En zoals eerder gezegd: als u een poosje weinig in beeld bent geweest is het geloofwaardiger dat u bent veranderd, dan wanneer u zich morgen als een nieuwe persoon introduceert.
Meer over dit onderwerp
Zo maakt u het verschil
Maak een goede indruk door een verzorgd uiterlijk
Hoe verandert u een vastgeroest imago?
Bekend maakt bemind
Klopt uw zelfbeeld?
Handleiding voor een goede zelfbeoordeling
Zo komt u representatief over
Waar of niet waar? Negen stellingen over lichaamstaal
Feiten en fabels over lichaamstaal
Verbaal of non-verbaal?
Bekijk hier een overzicht van de artikelen van Frank van Marwijk
tekst: Frank van Marwijk.
© Bodycom Lichaamscommunicatie
 Lichaamstaal bij baby's
Kan een baby praten? Ontdek dit en nog veel meer in het succesvolle boek Lichaamstaal bij baby's van Frank van Marwijk. In dit boek staat de communicatie tussen ouder en baby centraal. Het boek biedt boeiende informatie aan ouders met baby's en aan iedereen die beroepsmatig met baby's te maken heeft. Ook leuk als kraamcadeautje.
Meer informatie
Hoofdstukindeling
Online bestellen
Overzicht artikelen voor managers I
Homepage lichaamstaal
Informatie
Indien u belangstelling heeft voor een presentatie over lichaamstaal binnen uw bedrijf of
vereniging dan geven wij hierover graag meer informatie.
|
Boeken op onderwerp:
lichaamstaal
relativeren
communicatie
management
emotie
mensenkennis
coachen
zakelijk flirten
onderhandelen
|
Bestellen via Managementboek
Bodycom Lichaamscommunicatie