Home
Houding
Houdingtest
Zitten
Beweging
Aanraking
Hoofd
Lopen
Gebaren
Wijzen
Intonatie
Ademhaling
Afstand
Ruimte
Plaats
Tijd
Oogcontact
Gezichtsuitdrukking
Wenkbrauwen
Glimlach
Kleding
Uiterlijk
Huid
Voeten
Geur
Schaduwen
Slaaphouding
Symptomen
Aanwezigheid
Doen
Handdruk
 
|
 |
Lees alles over lichaamstaal in
het boek van lichaamstaalexpert
Frank van Marwijk
 |
Bestel het boek LICHAAMSTAAL bij
bol.com of Managementboek.nl
Stem en stemming
Als gesproken wordt over non-verbale communicatie en lichaamstaal, wordt meestal
gedacht aan houdingen die we aannemen en bewegingen die we met ons lichaam maken.
We uiten ons echter ook met onze stem op non-verbale wijze.
Met onze stem spreken we woorden uit maar tegelijkertijd kunnen we ermee aanduiden hoe we
ons voelen of hoe de boodschap begrepen moet worden.
Met onze stem uiten we emoties en
met de stem geven we interpunctie aan de zinnen die we uitspreken. Stemvolume, wisselingen
in snelheid en pauzes doen dienst als leestekens van de spraak.
Interpunctie en emoties
In een brief of E-mail kunnen we met gebruik van leestekens aangeven hoe het bericht
gelezen moet worden. We weten zo onder andere waar de zin begint, wanneer die eindigt en waar we moeten pauzeren.
In beperkte mate kunnen we ook emoties weergeven met behulp van leestekens, bijvoorbeeld met het uitroepteken
geven we aan dat iets bijzondere nadruk krijgt. Als we dit dan voorlezen spreken we het harder uit.
Het weergeven van emoties in schrift is echter beperkt. Je zult je gevoel moeten uitdrukken door middel
van woordkeus en dat is zelfs voor een geoefend dichter erg moeilijk. Met de toename van
schriftelijke informatie via internet, e-mail en SMS, ontstond behoefte om gevoelens op een snellere manier
kenbaar te maken. De laatste tijd wordt hiervoor steeds meer gebruik gemaakt
van emoticons. Met behulp van ASCII-tekens wordt dan een gezichtsuitdrukking
weergegeven.
Als je je hoofd een kwart slag naar links
draait kun je een gezichtsuitdrukking herkennen bijvoorbeeld :-) of :-(
Internet heeft dus zijn eigen "lichaamstaal". Deze lichaamstaal van internet is beschreven in de
netiquette. Een overzicht van verschillende emoticons en de betekenis daarvan kun vinden op onze pagina over computer en lichaamstaal.
Zo kunnen we dus toch
een beetje aangeven hoe we ons voelen.
Klemtoon en Intonatie
In een gesproken zin maken we gebruik van intonatie. Door stembuiging -
verloop van de toonhoogte - kan een
tweede boodschap worden meegegeven, die uitdrukt hoe de boodschap
moet worden opgevat of hoe de zender tegenover de ontvanger staat. Bijvoorbeeld de
vraag: "Waarom heb je me dat niet eerder verteld?", kan met behulp van intonatie op
verschillende manieren worden uitgesproken. Als je op de volgende links klikt kun je het verschil
horen". (*werkt alleen met geluidskaart en Microsoft IE)
Op deze manier wordt er een verschillende gevoelswaarde meegeven aan de boodschap.
Door de gevoelswaarde kan de zin een totaal andere betekenis krijgen. Een gewone
vraag kan door de toon waarmee hij wordt uitesproken, bijvoorbeeld worden opgevat als een verwijt, een compliment of een afwijzing.
De intonatie kan ook het bericht
tegenspreken: "Ik bèn niet boos!!!" Het is opvallend dat wanneer de boodschap wordt
tegengesproken door de intonatie, we meer
geloof hechten aan hetgene dat door middel van intonatie wordt weergegeven. Het is dus
belangrijk er op te letten hoe je iets
zegt en niet alleen wat je zegt.
Als we via de telefoon spreken kan onze gesprekspartner ons niet zien. (Misschien dat nieuwe
technieken daar verandering in zullen brengen) Lichaamstekens als houding en beweging
komen dus niet over. Via de telefoon leggen we daarom nog meer toon in onze stem om
begrepen te worden. In onze bewoordingen maken we gebruik van uitdrukkingen die verwijzen naar de tekens die we kennen. Als iemand door de telefoon zegt: "het zat
me tot hier", weten we precies wat voor een gebaar hij daarbij maakt.
Stemtaal, de non-verbale taal van de stem
Behalve met het leggen van intonatie in onze woorden leggen kunnen we nog veel meer
duidelijk maken met onze stem. F.R. Oomkes spreekt in zijn "Communicatieleer" over
stemtaal. Hij beschrijft dat
onder wat hij stemtaal noemt, alle aspecten van de gesproken taal vallen, behalve de woorden
zelf.
Onder de stemtaal vallen dus behalve klemtoon en toonhoogte ook de geluidssterkte (hard of
zacht), de duidelijkheid van de uitspraak, de stemkwaliteit (heesheid, helderheid, neuzigheid, keligheid en volheid) de spreeksnelheid, het ritme, de melodieusheid of eentonigheid van de zinnen, (vloeiend of hakkelig) en de wisselingen in al deze aspecten.
Stemvolume: schreeuwen, gillen, roepen, fluisteren.
We kunnen zacht of hard spreken. Het volume waarop iemand spreekt draagt niet altijd bij tot
betere verstaanbaarheid. Hard spreken dient meestal niet alleen om een afstand te overbruggen. Meestal geven mensen die hard spreken daarmee een bepaalde dominantie aan. Bij ruzie
gaan mensen steeds harder praten om elkaar te overschreeuwen. Meestal komt dat niet ten
goede aan de communicatie. Er bestaat een gespreks-techniek om bij een meningsverschil
juist zacht te gaan praten, te fluisteren zelfs. Het is heel moeilijk om ruzie te maken, terwijl je
fluistert. Als jij zacht blijft spreken, zal de ander ook niet blijven schreeuwen. Als jullie
beiden zacht praten, moet je ook wel naar elkaar luisteren. Dit luisteren is het belangrijkste om
een meningsverschil op te lossen.
Stem en ademhaling zijn verbonden
De stem is afhankelijk van de ademhaling. Gevoelens hebben ook veel met de
ademhaling te maken.
"Zijn adem stokte....."; "Hij haalde opgelucht adem....."
Onder de stemtaal vallen daarom ook de geluiden van de stem waarbij we nou
bepaald niet het eerst aan communicatie zullen denken zoals zuchten, keelschrapen, kuchen,
snuiven, lachen, huilen en geeuwen.
Om te weten dat het wel degelijk communicatie is, moet je bijvoorbeeld maar eens denken aan
iemand die de aandacht wenst en dat niet wil laten blijken door een "he, luister eens...". Het
schrapen van zijn keel is genoeg om de aandacht op hem te doen richten. Geeuwen is niet
alleen een teken van vermoeidheid; ook is het een manier om verveeldheid aan te duiden. Het
is aanstekelijk. Dit lezen doet je al bijna geeuwen ....
Geluiden als kuchen en keelschrapen maken we meer of minder, afhankelijk van hoe we ons
op ons gemak voelen. Nergens lijkt zoveel spontane verkoudheid te ontstaan als in een ruimte
waar aan het gezelschap om stilte wordt gevraagd. Lachen is niet alleen een uiting van plezier.
Het kan ook iemands onzekerheid aangeven. Lachen kun je op verschillende manieren en elke
manier heeft zijn betekenissen: Schaterlachen, grijnzen, grinneken, giechelen enz.
Wie er op let kan ook aan de klank van iemands stem eerder horen dat de ander zal gaan
huilen, dan dat dat te zien is. Ook woede is in de stem hoorbaar: aan de luide, wat hogere
klank, het snelle en onregelmatige spreektempo en aan de kort afgebeten woorden en zinnen.
Angst is ook het best in de stem te horen; als we schrikken ademen we ineens kort en diep in.
Onze gesprekken zitten vol met "eh's", hm's, aarzelingen en pauzes. Deze sturen ons gesprek
en geven gelegenheid om na te denken. Ze komen vaker voor als het onderwerp moeilijk of
emotioneel is en naarmate we ons onzekerder voelen. Als een spreker voor het eerst een zaal
toespreekt, zul je merken dat zijn betoog vloeiender wordt naarmate hij langer aan het woord
is. Als hij geen negatieve lichaamstekens van zijn
publiek terug krijgt, merkt hij dat het goed gaat en wordt hij zekerder.
De taal van de stilte
Behalve spraak en geluiden, zijn ook stiltes een belangrijk aspect in de communicatie. Over
stiltes en de communicatieve aspecten daarvan, zou een aparte webpagina geschreven kunnen
worden, en misschien komt die
er wel. De hoeveelheid en lengte van de stiltes in een gesprek wordt door verschillende
factoren
bepaald. Waarschijnlijk in de eerste plaats door de aard van het gesprek. Ook hier geldt dat
tijd gelegenheid geeft
om na te denken. Als het onderwerp emotioneel beladen is, vallen er veel stiltes.
Stil zijn is een kunst apart. Veel mensen denken dat stilte alleen betekent dat er niets te zeggen
valt. Niets is
echter minder waar. Stiltes die vallen in een groep, zijn voor velen moeilijk te verdragen. Men
moet daar wat
zeggen, ook al is er niets te zeggen. Het weer is een geliefd gespreksonderwerp.
In therapiegroepen laten de therapeuten expres stiltes vallen, om de groepsleden te laten
reageren. Deze stiltes
duren kort als de groep maar pas elkaar is. Als de groep vaker bijeen is geweest, voelen de
groepsleden zich veiliger
om het stil te laten zijn. Stilte richt meer aandacht op de andere lichaamstekens. Elke beweging valt op.
Lees op de volgende pagina meer over stilte
Combinatie van lichaamstekens
Lichaamstaal mag niet los worden gezien van de situatie en het
hele
gedragspersoon van een individu. Lichaamstekens kunnen elkaar aanvullen of versterken om
een
bepaalde bedoeling goed duidelijk te maken. Stemtaal wordt vaak aangevuld door bewegingen van het hoofd
en de armen.
In onze taal kan een verandering van toonhoogte aan het eind van een zin verschillende
dingen betekenen. Als de toon hoger wordt, stelt de spreker een vraag. Vraag: "Hoe laat is
het?" en merk op hoe je stem omhoog gaat bij "het". "Hoe is het met u?" Omhoog bij "u". "
Bevalt uw nieuwe baan?" "Omhoog bij "baan". Evenals de toonhoogte verandert de postie
van het
hoofd aan het einde van de zin. Deze opwaartse beweging aan het einde van een vraag beperkt
zich niet
alleen tot de stem en het hoofd. Ook de hand en het ooglid zijn geneigd omhoog te gaan
wanneer de toonhoogte stijgt.
Net als de stem aan het einde van een vraag omhoog gaat, daalt hij bij een verklaring. "Ik vind
dit een mooi boek". Bij "boek" gaat de
stem naar beneden. "Ik wil graag wat melk bij de koek". Laag bij "koek". Het hoofd beweegt
met de stem mee naar beneden
aan het einde van de uitspraak en, ook de hand en het ooglid.
Wanneer eenspreker van plan is zijn zin te vervolgen, houdt zijn stem dezelfde toonhoogte
aan, zijn
hoofd blijft rechtop, en zijn handen en ooglid veranderen niet.
Julius Fast, De taal van het lichaam.
Zoals bij andere lichaamstaal is het belangijk om te letten op intonatie en stemtaal. Door te
letten op deze aspecten bij anderen en ook onze eigen
stemtaal bewust te gebruiken, kunnen we de pragmatische aspecten uit onze communicatie
verbeteren. Wil je nog meer weten over de communicatieve aspecten van de menselijke stem? Kijk dan op
de website van Rond Je Stem. De vraag op deze site is niet: 'wat zeggen de woorden?'
maar: 'Wat zegt de stem?'
tekst: Frank van Marwijk.
© Bodycom Lichaamscommunicatie
 Lichaamstaal bij baby's
Kan een baby praten? Ontdek dit en nog veel meer in het succesvolle boek Lichaamstaal bij baby's van Frank van Marwijk. In dit boek staat de communicatie tussen ouder en baby centraal. Het boek biedt boeiende informatie aan ouders met baby's en aan iedereen die beroepsmatig met baby's te maken heeft. Ook leuk als kraamcadeautje.
Meer informatie
Hoofdstukindeling
Online bestellen
Informatie
Indien u belangstelling heeft voor een presentatie over lichaamstaal binnen uw bedrijf of
vereniging dan geven wij hierover graag meer informatie.
|
Boeken op onderwerp:
Je stem
praten
klanken
fluisteren
ademen
lichaamstaal
relativeren
communicatie
mensenkennis
psychologie
complimenten
beïnvloeding
|
English
Bestellen via Managementboek
Bodycom Lichaamscommunicatie